اشجع سلمی

ابوالولید، اشجع بن عمرو سلمی، از قبیله بنی سلیم و از معاصران «بشار بن برد» بود. در یمامه متولد شد و دوران کودکی را در بصره سپری کرد. آن گاه به «رقّه» رفته و سرانجام در بغداد ساکن شد.

برمکیان را مدح کرد و به جعفر بن یحیای برمکی پیوست. جعفر نیز او را با هارون الرشید آشنا ساخت. اشعار نغز او پسند هارون افتاد و به او صله فراوان بخشید که این صله، وی را ثروت مند و روزگار او را نیکو گرداند. او تا پس از درگذشت هارون، زنده بود و در مرگ وی مرثیه سرود. از شاعران بزرگی بود که شعرهایش در قالب الفاظ شیوا و ترکیب های استوار ارائه شد.[1]

رافع بن لیث

رافع بن لیث بن نصر بن سیار کنانی، از خاندان صاحب ریاست بود. رهبری مضریان را از جد خود، نصر بن سیار به ارث برد. علیه علی بن عیسی بن ماهان، حاکم خراسان که بر مردم ظلم روا می داشت و عرب های ساکن خراسان را مورد اذیّت قرار می داد، شورید.

یاران رافع، رو به فزونی نهادند و سرزمین های ترک نشین و تمام شهرهای بین النهرین او را تأیید و همراهی کردند. ابنماهان لشکری به فرماندهی پسرش عیسی بن علی به سوی او گسیل داشت. رافع او را شکست داده و عیسی در جنگ کشته شد.

هارون الرشید به منظور استمالت از شورشیان علی بن ماهان را برکنار و اموال او را مصادره کرد. آن گاه او را به نزد خود فرا خواند و زندانی کرد و هرثمة بن اعین را به حکومت خراسان گماشت. هرثمه نیز نتوانست شورش رافع را که توسط مردم پذیرفته شده و مورد تأیید آنان بود، سرکوب کند. سرانجام، هارون الرشید در سال 192 ق خود برای سرکوبی شورش حرکت کرد. در همین سفر بود که هارون الرشید درگذشت (رجوع کنید به شرح حال هارون الرشید).

هرثمه پس از درگذشت هارون، تلاش خود را برای سرکوبی شورش رافع به کار برد و او را تا سمرقند تعقیب و سپس محاصره کرد و وی را در دژ سمرقند به قتل رساند. به نقلی، دیگر تعقیب رافع پس از درگذشت هارون ادامه داشت تا این که از مأمون درخواست امان کرد و مأمون او را امان داد و تکریم و احترامش نمود.[2]

سدوسی

ابوفید (فید به معنای زعفران یا بوی زعفران است)، مؤرّج بن عمر بن حارث سدوسی، اصالتاً بادیه نشین بود. به بصره آمد و نزد ابوزید انصاری کسب علم کرد و مصاحبت خلیل بن احمد رابرگزید و از یاران بزرگ خلیل گردید. او دو سوم لغت عرب را حفظ داشت و شاعر بود.

وی به همراه مأمون از عراق به خراسان آمد و مدتی در مرو سکونت گزید، سپس به نیشابور آمد و بزرگان نیشابور از او کسب علم کردند. از نوشته های او می توان به کتاب الانواء، کتاب غریب القرآن ـ که به مأمون تقدیم کرد ـ ، کتاب جماهیر القبائل و کتاب المعانی اشاره کرد. البته هیچ یک از این کتاب ها امروزه در دسترس نیست.[3]

عبدالرحمان بن جبله

وی در شهر انبار بالید از این رو به «انباری» معروف شد. از فرماندهان بزرگ دوره عباسیان بود. امین او را به فرماندهی لشکری بیست هزار نفری، برای جنگ با مأمون فرستاد و او را کارگزار خود در تمام سرزمین های فتح شده خراسان قرار داد. وقتی به همدان رسید و با لشکر مأمون که فرماندهی آن را طاهر بن حسین به عهده داشت، درگیر شد. عبدالرحمان در اسدآباد کشته شد.[4]

پی نوشت ها

[1] . جمعه اول محرم سال 195 = چهارم اکتبر سال 810 ;سه شنبه دهم ربیع الاول سال 195 = اول ژانویه سال 811 .

[2] . الاعلام زرکلی، ج 6 ، ص 133 ; تاریخ طبری، ج 8 ، ص 239 ـ 245 ; تاریخ ابن اثیر، ج 6، ص 150 ـ 239 ; البدایة والنهایه، ج10، ص 226 ; ابن خلدون، ج 3، ص 496.

[3] . الاعلام زرکلی، ج 1، ص 332 ; الأغانی، ج 18، ص 212 ; تاریخ بغداد، ج 7، ص 45.

[4] . الاعلام زرکلی ، ج 3 ، ص 35 ; تاریخ ابن اثیر ، ج 6 ، ص 180 ; النجوم الزاهره، ج 2، ص 132 ; البدایة والنهایه، ج 10، ص 203 ; تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 436 ; تاریخ طبری، ج 8 ، ص 319 ; ابن خلدون، ج 3 ، ص 487 .

[ 5 ] . ابن خلکان، ج 5، ص 304 ; طبقات الادباء، ص 179 ; بغیة الوعاة، ص 400 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 258 ; معجم الادباء، ج 7، ص 193 ; انباه الرواة، ج 3، ص 327 ; شذرات الذهب، ج 2، ص7 ; الادب الجغرافی، ج 1، ص 124 ; ابن ندیم، ص 71.

[ 6 ] . الاعلام زرکلی، ج 4، ص 73 ; تاریخ ابن اثیر، ج 6، ص 81 ـ 82 ; البدایة والنهایه، ج 10، ص 226 ; تاریخ طبری، ج 8 ، ص 412 ـ 417.

سال 196 ق = 811 ـ 812 م

رویدادها

* عیاران و اراذل در حالی که تعداد آنان بیش از صدهزار نفر بود بسیج شدند و داوطلبانه به دفاع از امین و شهر بغداد پرداختند.

* فرار فضل بن ربیع، وزیر امین از بغداد.

* امین دستور داد بسیاری از کاخ ها و خانه های مشهور و آراسته را آتش بزنند.

* مأمون، یزید بن جریر قسری را به ولایت یمن منصوب کرد.

* درگذشت ابراهیم بن اغلب، حاکم افریقا و جانشینی پسرش، ابوالعباس عبدالله.

[ 1 ] . الاعلام زرکلی، ج 1، ص 332 ; الأغانی، ج 18، ص 212 ; تاریخ بغداد، ج 7، ص 45.

[ 2 ] . الاعلام زرکلی ، ج 3 ، ص 35 ; تاریخ ابن اثیر ، ج 6 ، ص 180 ; النجوم الزاهره، ج 2، ص 132 ; البدایة والنهایه، ج 10، ص 203 ; تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 436 ; تاریخ طبری، ج 8 ، ص 319 ; ابن خلدون، ج 3 ، ص 487 .

[ 3 ] . ابن خلکان، ج 5، ص 304 ; طبقات الادباء، ص 179 ; بغیة الوعاة، ص 400 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 258 ; معجم الادباء، ج 7، ص 193 ; انباه الرواة، ج 3، ص 327 ; شذرات الذهب، ج 2، ص7 ; الادب الجغرافی، ج 1، ص 124 ; ابن ندیم، ص 71.

[ 4 ] . الاعلام زرکلی، ج 4، ص 73 ; تاریخ ابن اثیر، ج 6، ص 81 ـ 82 ; البدایة والنهایه، ج 10، ص 226 ; تاریخ طبری، ج 8 ، ص 412 ـ 417.

[ 5 ] . سه شنبه اول محرم سال 196 = 23 سپتامبر سال 811 ; پنج شنبه دوازدهم ربیع الثانی سال 196 = اول ژانویه سال 812 .