احمد ـ کاتب (زنده در حدود 250 هـ )

ابوالعباس احمد بن امیة بن ابی امیة بن عمرو کاتب.

از شاعران آل ابی امیّه1 و از خانواده ای اهل کتابت، شعر، فصاحت و ادب به شمار می رفت و پدرش امیّه از موالی هشام بن عبدالملک بود و در دولت عباسیان به ربیع، حاجب منصور عباسی (خلافت 136 ـ 158 هـ ) پیوست و کاتب وی شد. او دارای شعر نیکویی بود. فرزندانش نیز همه دانشمند و عالم اند.2 از افرادی چون ابوالعتاهیه و منصور نمری روایت کرده3 و احمد بن قاسم نیشابوری در حدود 250 هـ او را ملاقات نمود و از وی ادبیات و علوم بسیاری را فراگرفته و سخنان او را نقل کرده است.4 بغدادی می نویسد: ابوالعباس، کاتب و شاعری نیکوسرا بود و اشعاری ساده و روان می سروده است.5 از او سی ورقه شعر نقل شده است.6

پی نوشت ها

1ـ الفهرست(الندیم) 185. 2ـ معجم الادباء 2/233. 3ـ تاریخ بغداد 4/43. 4ـ معجم الادباء 2/233. 5ـ تاریخ بغداد 4/43. 6ـ الفهرست (الندیم) 185.

دیگر منابع: تاریخ التراث العربی 2/4/206 الوافی بالوفیات 6/259 لغت نامه دهخدا 1/967.

احمد ـ کاتب (قرن سوم هجری)

ابوجهم احمد بن یوسف کاتب.

از زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست. تنها الندیم وی را در زمره شعرای کاتب یاد کرده و نوشته است که مجموع اشعار ابوجهم پنجاه ورقه بوده است.1 ابوالفرج نیز در ترجمه ابوشبل برجمی از شاعران دربار متوکل عباسی (خلافت 232 ـ 247 هـ ) به داستانی اشاره کرده که ابوجهم با دو بیت شعر، در مقام جواب از ابوشبل برآمده است.2 به اعتبار هم عصر بودن ابوجهم با ابوشبل، وی از شاعران قرن سوم به شمار می رود.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 192.
[2] ــ الاغانی 14/196.*

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 1/1182.

احمد ـ کاتب (قرن دوم یا سوم و یا چهارم هجری)

احمد بن محمد بن زیدره (زیدون) کاتب.

الندیم به نقل از ابن حاجب نعمان (م 351 هـ )، احمد را از شاعران نویسنده آورده و مجموع اشعار و سرودهای او را سی ورقه ذکر می کند.1 بیش از این اطلاعی از وی به دست نیامد، اما از آنجا که ابن حاجب در کتاب خود به شاعران اواخر قرن دوم تا اوایل قرن چهارم پرداخته است،2 می توان دریافت که احمد کاتب از شاعران این دوره است.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 192.
[2] ــ تاریخ التراث العربی 2/200.*

احمد ـ کاتب (م قرن سوم هجری)

احمد بن ابی سلم کاتب.

خواهرزاده احمد بن یوسف (م 213 هـ ) وزیر مأمون عباسی (خلافت 198 ـ 218 هـ ) بود و از کاتبان برجسته عصر خویش به شمار می رفت. وی شاعری باکرامت، فصیح، خوش سخن و زیرک توصیف شده است، اما سروده های اندکی دارد که پاره ای از آن در کتاب الاوراق صولی آمده است از جمله آنها اشعاری است که در مدح و تمجید دایی خود احمد بن یوسف سروده و همچنین پس از مرگش در رثای او گفته است.1 او از دایی خویش مطالبی نیز روایت کرده است.2 به هر حال سروده های وی را زیبا و دلنشین توصیف کرده اند.3 الندیم می نویسد: وی کاتب عیاش بن قاسم بود و مجموعه اشعار او پنجاه ورقه می باشد.4 تاریخ وفات او معلوم نیست، اما به استناد درگذشت احمد بن یوسف می توان مرگ او را هم قرن سوم تخمین زد.

پی نوشت ها

[1] ـ الاوراق 25
[1] ـ 254.
[2] ــ تاریخ مدینة دمشق 6/114
[3] ــ تاریخ التراث العربی 2/4/221.
[4] ــ الفهرست (الندیم) 192.*

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 1/952.

احمد ـ کرخی (م قرن سوم هجری)

ابوجعفر احمد بن عبدالله بن مهران بن خانبه کرخی، مشهور به ابن خانبه.

از خاندانی بزرگ، شیعی1 و اصالتاً ایرانی، غلام یونس بن عبدالرحمان (م208 هـ ) و صحابی مشهور امام کاظم و امام رضا(علیهما السلام)بود.2 بسیاری از رجال شناسان ابن خانبه را با احمد بن عبدالله کرخی