پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 409.
[2] ــ جامع الرواة 1/49.
[3] ــ رجال النجاشی 1/234.
[4] ــ الغیبة 417.
[5] ــ تنقیح المقال 1/60.
[6] ــ معجم رجال الحدیث 2/106.
[7] ــ رجال البرقی 59.*

دیگر منابع: الذریعه 24/320 مجمع الرجال 1/112 منهج المقال 35 رجال ابن داود 27 الوجیزه 9 قاموس الرجال 1/459.

احمد ـ قمی (قرن سوم هجری)

احمد بن معروف قمی.

به گفته نجاشی، احمد اهل قم و از محدثان شیعه است که کتابی به نام النوادر داشته و دانشمند بزرگ، محمد بن علی بن محبوب اشعری قمی آن را روایت کرده است.1 شیخ طوسی هم می گوید: وی کتابی داشته که محمد بن یحیی راوی آن است.2 آقابزرگ تهرانی این کتاب را الحدیث نامیده است.3 بیش از این اطلاعی از او به دست نیامد. نظر به اینکه ابن محبوب از دانشمندان نیمه دوم قرن سوم از او روایت کرده، احمد بن معروف هم از رجال قرن سوم به شمار می رود.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/209. 2 ـ الفهرست (طوسی) 36.
[3] ــ الذریعه 6/312.*

دیگر منابع: رجال ابن داود 45 معالم العلماء 21 نقد الرجال 35 جامع الرواة 1/72 معجم رجال الحدیث 2/339 منهج المقال 48 تنقیح المقال 1/97 اعیان الشیعه 3/176 مستدرکات علم رجال الحدیث 1/489 مجمع الرجال 1/168 قاموس الرجال 1/435 هدایة المحدثین 15 منتهی المقال 1/351.

احمد ـ قیسی (م قرن سوم هجری)

احمد بن عمرو بن منهال بن مقلاص.

نجاشی لقب پدر او را قیسی، و برادرش را اسدی کوفی می آورد. پدرش از راویان امام صادق و امام کاظم(علیهما السلام)بود و احمد و برادرش حسن از محدثان شیعه به شمار آمده اند،1 بنا براین وی را نیز می توانیم قیسی اسدی کوفی لقب دهیم. رجالیون شیعه، برخی وی را فردی موثق2 و بعضی آن را ردّ کرده اند.3 وی دارای روایات4 و کتاب النوادر بود که این دومی را احمد بن میثم بن ابی نعیم میثمی گزارش کرده است.5 سال حیات یا وفات احمد در منابع موجود نیست، اما به اعتبار اینکه پدرش راوی از امام کاظم(علیه السلام) بوده، می توان او را از رجال قرن سوم به شمار آورد.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/170 و 2/136.
[2] ــ اعیان الشیعه 3/53.
[3] ــ طرائف المقال 1/279.
[4] ــ الفهرست (طوسی) 37 معالم العلماء 22.
[5] ــ رجال النجاشی 1/211.*

دیگر منابع: جامع الرواة 1/56 هدایة المحدثین 174 قاموس الرجال 1/546 جامع المقال 54 و 99 مجمع الرجال 1/132 منهج المقال 40 معجم رجال الحدیث 2/182 الذریعه 24/320 الجامع فی الرجال 143 مستدرکات علم رجال الحدیث 1/389 رجال ابن داود 36 منتهی المقال 1/298 تنقیح المقال 1/76.

احمد ـ کاتب (حدود 225 ـ 285 هـ )

ابوالفضل احمد بن سلیمان بن وهب بن سعید کاتب.

از خاندان پرآوازه و مشهور آل وهب در بغداد بود.1 به گفته مرزبانی، بنو وهب از نصارای ساکن حضر سابور، از شهرهای مجاور تکریت در عراق بوده و بسیاری از افراد این خاندان در دستگاه دولت اموی و عباسی به کتابت اشتغال داشتند.2 تاریخ ولادت ابوالفضل به درستی روشن نیست. صفدی می نویسد که احمد به هنگام مرگ شصت سال و اندی عمر داشت،3 پس می توان پنداشت ولادت وی در حدود 225 هـ بوده است. ابوالفضل شاعری توانا بود و به نظم و نثر شعر می سرود. پدرش سلیمان وزیر بود و برادرانش عبیدالله و قاسم نیز از وزیران معتضد (خلافت 279 ـ 289 هـ ) و مکتفی (خلافت 289 ـ 295 هـ ) عباسی بودند. احمد همانند نیاکان خود در دربار خلفا خدمت می کرد و دیرزمانی به اداره برخی از امور حکومتی از جمله مسئولیت جمع آوری مالیات و خراج اشتغال داشت و از برخی بزه کاری ها به دور نبود، چنان که بر سر سفره شراب حاضر می شد.4 وی دارای دیوان رسائل و دیوان شعر بوده5 که الندیم مجموع آن را پنجاه برگ دانسته است.6 او به سال 285 هـ از دنیا رفت.7

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 3/54.
[2] ــ الوافی بالوفیات 12/297.
[3] ــ همان 6/403.
[4] ــ معجم الادباء 3/54.
[5] ــ الوافی بالوفیات 6/403.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 192.
[7] ــ معجم الادباء 3/54.*

دیگر منابع: الاعلام 1/132 معجم المؤلفین 1/293 الموشح 435 تاریخ الطبری 9/544 تاریخ التراث العربی 2/4/224 لغت نامه دهخدا 1/1015.