شنید و از بزرگان و موثقان علمای حدیث به شمار آمد. او همچنان که حافظ حدیث بود، قرآن را نیز از حفظ داشت. مخرمی شاگردانی مانند یحیی بن صاعد، محمد بن مخلد، محمد بن احمد حکیمی و اسماعیل بن محمد صفار تربیت نمود.3 ابن ابی یعلی وی را در زمره علمای حنبلی ذکر کرده و از احمد بن حنبل روایاتی را نیز نقل کرده است.4 از وی مجموعه ای کوچک حاوی احادیث بر جای مانده است.5 او در سال 275 هـ در بغداد درگذشت و در مقابر نجادین به خاک سپرده شد.6

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 5/169.
[2] ــ تاریخ الاسلام 20/286.
[3] ــ تاریخ بغداد 5/168 ـ 169.
[4] ــ طبقات الحنابله 1/79.
[5] ــ سیر اعلام النبلاء 13/43.
[6] ــ تاریخ بغداد 5/169 ـ 170.*

دیگر منابع: تذکرة الحفاظ 2/595 اخبار القضاة 1/62 و 90 العبر 1/396 تاریخ التراث العربی 1/1/289 شذرات الذهب 2/166 الوافی بالوفیات 8/208 البدایة و النهایه 11/63 المستدرک علی معجم المؤلفین 108.

احمد ـ مرثدی (م 286 هـ )

ابوعلی احمد بن محمد بن بشر بن سعد مرثدی بغدادی.

برخی کنیه او را ابوالعباس ذکر کرده اند.1 وی ساکن بغداد بود2 و از بزرگانی چون علی بن جعد، هیثم بن خارجه، یحیی بن ایوب عابد و دیگران بهره های علمی برده است.3 او شاعر و کاتب موفق، برادر معتمد عباسی (خلافت 256 ـ 279 هـ ) در امور ویژه اش بود.4 وی را شخصی مورد اعتماد دانسته و گفته اند که ابن رومی با او شوخی و مکاتبه شعری داشته است.5 افرادی چون ابوعمرو بن سماک، عبدالصمد بن علی، محمد بن عبدالله بن ابراهیم و دیگران از وی بهره برده اند. از آثار او کتاب الانواء، اشعار قریش و دیوان الرسائل می باشد.6 او در سال 286 یا 284 هـ درگذشت.7

پی نوشت ها

[1] ـ الوافی بالوفیات 7/393.
[2] ــ هدیة العارفین 1/52.
[3] ــ تاریخ بغداد 4/54.
[4] ــ الفهرست (الندیم) 143.
[5] ــ معجم الادباء 4/184.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 143.
[7] ــ معجم الادباء 4/184.*

دیگر منابع: تاریخ التراث العربی 2/1/65 دائرة المعارف الشیعیة العامه 2/487 توضیح المشتبه 8/102 تاریخ الاسلام 21/53 الانساب 5/254 اللباب فی تهذیب الانساب 3/193 الموشح 162، 167 و 177 معجم المؤلفین 1/174 لغت نامه دهخدا 1/1090.

احمد ـ مروزی

احمد ـ مروزی (حدود 200 ـ 268 هـ )

ابوالحسن احمد بن سیار بن ایوب مروزی سیاری.

خود وی اهل مرو، و مادرش از کنیزان مأمون عباسی (خلافت 198 ـ 218 هـ ) بود.1 تاریخ دقیق ولادت وی روشن نیست، اما از آنجا که مدت عمر او را هفتاد سال نوشته اند،2 می توان پنداشت ولادت او در حدود 200 هـ بوده است. گویا وی نخست در خراسان دانش آموخته و پس از گذراندن مراحلی چند وارد بغداد شده است.3 افزون بر خراسان و بغداد، به سرزمین های دیگری چون حجاز، شام و مصر نیز سفر کرده و از علما و دانشمندان آن دیار نیز بهره برده و دانش رایج روز را فرا گرفته است.4 وی از فقهای شافعی بود و از مشهورترین اساتید وی، کسانی چون عفان بن مسلم، سلیمان بن حرب، اسحاق بن راهویه و یحیی بن بکیر را می توان نام برد.5 سیاری پس از آنکه به کمال رسید، در بغداد مجالس تدریس بر پا ساخته و به ترویج حدیث و اندوخته های خود پرداخت.6 کسانی چون زکریا بن یحیی سجزی، عبدالله بن ناجیه، یحیی بن محمد بن صاعد و محمد بن نصر مروزی از شاگردان وی بوده و از او حدیث روایت کرده اند.7 به گفته ذهبی، سیاری از پیشوایان علمای حدیث در علم و ادب و پرهیزگاری بود و به روزگار خویش با عبدالله بن مبارک مقایسه می شد.8 ابن حجر می نویسد که وی از ترویج دهندگان فقه شافعی در خراسان به شمار می رفت.9 اتابکی نقل کرده که علما بر صداقت و وثاقت وی اتفاق دارند.10 از سیاری فتاوای نادری نقل شده و گویا جز وی ناقلی ندارد از جمله آنها، فتوا به وجوب اذان برای نماز جمعه و وجوب بالا بردن دست به هنگام تکبیرة الاحرام است.11 سیاری در نهایت در سال 268 هـ از دنیا رفت.12 آثار و تألیفات وی عبارت اند از: تاریخ مرو و فتوح خراسان.13

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 4/187 الاکمال 4/433.
[2] ــ تاریخ الاسلام 20/46.
[3] ــ تاریخ بغداد 4/187.
[4] ــ سیر اعلام النبلاء 12/609.
[5] ــ طبقات الشافعیة الکبری 2/183.
[6] ــ تاریخ بغداد 4/187.
[7] ــ تهذیب الکمال 1/324.
[8] ــ تذکرة الحفاظ 2/560.
[9] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 1/36.
[10] ــ النجوم الزاهره 3/44.
[11] ــ تهذیب الاسماء و اللغات 1/113.
[12] ــ الثقات 8/54.
[13] ــ معجم المؤلفین 1/241.*

دیگر منابع: هدیة العارفین 1/50 العبر 1/385 کشف الظنون 1/303 الجرح