و التعدیل 2/53 البدایة و النهایه 11/50 تقریب التهذیب 1/16 شذرات الذهب 2/154.

احمد ـ مروزی (حدود 200 ـ 275 هـ )

ابوبکر احمد بن محمد بن حجاج مروزی.

در حدود 200 هـ به دنیا آمد.1 پدرش خوارزمی، مادرش مروزی و خودش ساکن بغداد بود. ابوبکر از اصحاب برجسته احمد بن حنبل بود و از او مسائل بسیاری روایت کرد و احمد نیز به او انس داشت.2 به روایت ابن ابی یعلی، وی مسئولیت امور غسل و دفن امام احمد بن حنبل را برعهده داشت.3 وی از احمد بن حنبل، هارون بن معروف، محمد بن عبدالله بن نمیر و سریج بن یونس روایت کرد و افرادی چون ابوبکر خلال، محمد بن مخلّد عطار و محمد بن عیسی بن ولید از او روایت نمودند.4 ابواسحاق شیرازی نقل می کند: در زمانی که وی قصد شرکت در جنگ با دشمن داشت، حدود پنجاه هزار نفر او را تا سامرا همراهی کردند و چون به او گفتند که این کار به جهت دانش توست، گریست و عرضه داشت که این از ثمره علم امام احمد حنبل است.5 رجال نویسان اهل سنت او را موثق دانسته اند. او سرانجام به سال 275 هـ وفات یافت. هارون بن عباس هاشمی بر او نماز گزارد و کنار قبر احمد بن حنبل دفن گردید.6 آثار وی عبارت اند از: السنن بشواهد الحدیث7 الورع و اخبار الشیوخ و اخلاقهم.8

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 13/173.
[2] ــ المنتظم 12/264.
[3] ــ طبقات الحنابله 1/56.
[4] ــ تذکرة الحفاظ 2/632.
[5] ــ طبقات الفقهاء 170.
[6] ــ تاریخ بغداد 4/423 و 424.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 285.
[8] ــ المستدرک علی معجم المؤلفین 96.*

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 7/393 شذرات الذهب 2/166 معجم المؤلفین 2/89 الاعلام 1/205.

احمد ـ مروزی (قرن سوم هجری)

احمد بن عبدالله بن حبش بغدادی مروزی حاسب، مشهور به حبش.

در اصل اهل مرو بود، اما در بغداد اقامت داشت.1 از زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. حبش از ستاره شناسان روزگار مأمون (خلافت 198 ـ 218 هـ ) و معتصم عباسی (خلافت 218-227 هـ ) بود.2 از اساتید و شاگردان وی چیزی نمی دانیم، جز آنکه در برخی از منابع از فردی به نام محمد بن عبدالله بن بازیار که خود نیز از ستاره شناسان آن روزگار بوده، یاد شده که از شاگردان حبش بوده و از وی دانش آموخته است.3 تاریخ درگذشت وی نیز به درستی روشن نیست، ولی گفته شده که به هنگام مرگ بیش از صد سال عمر داشته است.4 او دارای آثار و تألیفات بسیاری بوده که می توان گفت تمام آنها در موضوع ستاره شناسی و نجوم بوده است و از این قرارند: الزیج الدمشقی الزیج المأمونی الابعاد و الاجرام عمل الاسطرلاب الرخائم و المقاییس الدوائر الثلاث المماسة و کیفیّة الاوصال عمل السطوح المبسوطه و القائمة و المائلة و المنحرفه5 العمل بذات الحق لبطلیموس و کتابی در شناخت کره و چگونگی کار با آن.6 ابن صاعد نیز زیج هایی را به وی نسبت داده که به نظر می رسد غیر از زیج هایی است که الندیم از آنها نام برده که عبارت اند از: زیجی که بر طبق زیج سند و هند تألیف کرده و هماهنگ با روش آن بوده زیجی که به نام زیج ممتحن مشهور است و دیگری که با عنوان زیج شاه به تألیف رسیده است.7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الحکماء 170.
[2] ــ التعریف بطبقات الامم 224.
[3] ــ تاریخ الحکماء 188.
[4] ــ الفهرست (الندیم) 334.
[5] ــ همان.
[6] ــ تاریخ الادب العربی(بروکلمان) 4/203.
[7] ــ التعریف بطبقات الامم 224.*

دیگر منابع: الذریعه 8/214 هدیة العارفین 1/47.

احمد ـ مروزی (202 ـ 292 هـ )

ابوبکر احمد بن علی بن سعید بن ابراهیم مروزی اموی قرشی.

در سال 202 هـ به دنیا آمد.1 برخی اصل وی را از مرو، و برخی دیگر از بغداد می دانند2 و نیز برخی وی را از بنی امیه،3 و برخی دیگر از موالی آنها می شمارند.4 مروزی حنبلی مذهب5 و متولی امر قضا در حمص و سپس در دمشق بوده و رجال نویسان اهل سنت از وی با عناوینی چون محدث، حافظ و ثقه یاد کرده اند.6 وی از افرادی چون علی بن جعد، کامل بن طلحه، سوید بن سعید، یحیی بن معین، احمد بن حنبل و ابراهیم بن حجاج سامی روایت کرده است و راویانی همچون ابوعبدالرحمان نسائی، ابوعوانه، یعقوب بن اسحاق، ابن جوصا، ابوالقاسم طبرانی و ابواحمد بن ناصح از وی روایت کرده اند.7