ادریس ـ اموی (م پس از 235 هـ )

ابوسلیمان ادریس بن سلیمان بن یحیی بن ابی حفصه اموی.

از خاندان مروان بن ابی حفصه رشیدی،1 و جد اعلایش ابوحفصه از موالی مروان بن حکم بود.2 ابوسلیمان یک چشمش نابینا بود و از شاعران بنام حاکم عباسی الواثق بالله (خلافت 227 ـ 232 هـ ) به شمار می رفت، چنان که واثق با شگفتی وی را ستوده و او را برترین شاعر دربار خویش خوانده است.3 ادریس همچنین در رثای اسحاق بن ابراهیم موصلی (م 235 هـ ) اشعاری سروده است.4 وی دارای دیوان شعری بوده5 که به گفته الندیم مجموع آن صد ورقه بوده است.6

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 182.
[2] ــ الوافی بالوفیات 8 / 315.
[3] ــ همان.
[4] ــ الفهرست 157. 5 ـ تاریخ التراث العربی2/4/168. 6 ـ الفهرست182.

ادریس ـ خولانی (قرن دوم و سوم هجری)

ابوالفضل ادریس بن فضل بن سلیمان خولانی کوفی.

از دانشمندان شیعه و به تصریح نجاشی از واقفیه بوده، اما در باب روایات، موثق و مورد اعتماد شمرده شده است.1 از جزئیات زندگی اش اطلاعی در دست نیست، جز آنکه گفته اند که او در اصل اهل خولان از توابع یمن2 بوده و در کوفه می زیسته است. نجاشی سه تألیف برای او برشمرده است که عبارت اند از: الادب الطهارة و الصلاة.3 با توجه به اینکه واقفیه از نیمه دوم سده دوم پدید آمد، خولانی هم باید از محدثان سده دوم و سوم بوده باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/260.
[2] ــ معجم البلدان 2/407.
[3] ــ رجال النجاشی 1/260.*

دیگر منابع: تنقیح المقال 1/106 قاموس الرجال 1/702 لسان المیزان 1/334 رجال ابن داود 49 جامع الرواة 1/77 معجم رجال الحدیث 3/14 الذریعه 1/10 و 15/53 و 184 اعیان الشیعه 3/232.

ادریس ـ کفرثوثی (در عصر امام حسن عسکری(علیه السلام))

ابوالفضل ادریس بن زیاد بن علی کفرثوثی.

درباره کفرثوثا اختلاف است عده ای معتقدند که روستایی در خراسان بوده و علی بن داود می گوید: روستایی در فلسطین واقع در منطقه جزیره بوده است، لکن قول اول به حقیقت نزدیک تر است.1 ادریس بن زیاد اصحاب امام صادق(علیه السلام)را درک کرده و از آنها حدیث شنیده است.2 ابن غضائری در روایات او تردید کرده و می گوید که وی از ضعفا روایت می کرده است. دسته ای دیگر، روایاتش را قبول دارند و قائل اند که فردی ثقه و از رجال شیعه است. برخی هم او را واقفی می دانند.3 به هر حال وی مردی فقیه و محدث بود و افرادی چون طاووس بن محسن بن طاووس، احمد بن میثم میثمی، جعفر بن محمد حسینی، محمد بن حسن اشعری و حنان بن سدیر از وی روایت نقل کرده اند.4 وی زمانی به سامرا رفت و به خدمت امام هادی(علیه السلام)رسید تا حکمی فقهی را سوال کند، اما پیش از طرح سؤال، امام پاسخ او را گفت.5 در همان شهر خدمت امام حسن عسکری(علیه السلام)نیز رسید و چون درباره امام غلو می کرد، امام به محض دیدن او فرمودند: یا ادریس، (بل عباد مکرمون لا یسبقونه بالقول و هم بامره یعلمون)6 بلکه ایشان بندگان خدایند که در گفتار و رفتار از او پیش نمی افتند. با این آیه، شک او برطرف شد.7 آثار او عبارت اند از: النوادر8 و مجموعه روایات.9

پی نوشت ها

[1] ـ تنقیح المقال 1/104 قاموس الرجال 1/458.
[2] ــ رجال النجاشی 1/259.
[3] ــ قاموس الرجال 1/458.
[4] ــ لسان المیزان 1/333.
[5] ــ تنقیح المقال 1/105.
[6] ــ انبیاء (21) آیه 26 و 27.
[7] ــ مناقب آل ابی طالب 1/458.
[8] ــ رجال النجاشی 1/259.
[9] ــ الفهرست (طوسی) 39 معالم العلماء 26.*

دیگر منابع: دائرة المعارف الشیعیة العامه 3/47 مجمع الرجال 1/177 نقد الرجال 1/37 اعیان الشیعه 3/228 الذریعه 24/323 منهج المقال 50 جامع الرواة 1/76 رجال ابن داود 48.

ادریسی (قرن سوم هجری)

ادریسی.

از فرزندان ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن مثنی است. تنها اطلاع موجود درباره او، مناظره ای است که گفته شده او با ابوالهذیل علاّف، بزرگ معتزله در مجلس واثق بالله عباسی (خلافت 227 ـ 232 هـ ) داشته است و اثری با عنوان مناظرة الادریسی از وی به جا مانده است.1 با توجه به معاصر بودن او با ابوالهذیل (م 235 هـ )2 از رجال قرن سوم به شمار می آید.