اعمش، ابن عون، مسعر و فضیل بن غزوان روایت کرده است. اسحاق قرآن را نزد حمزه، و حروف را از ابوبکر بن عیاش فراگرفت. افرادی چون احمد بن حنبل، احمد بن منیع، محمد بن مثنی، سعدان بن نصر، اسماعیل بن هود واسطی و عبدالله بن هانس از او روایت نقل کرده اند.3 شرح حال نویسان اهل سنت وی را فقیه،4 حافظ،5 محدث6 و مورد اعتماد دانسته اند.7 او محدث شهر واسط بوده است.8 الصلاة مناسک و القرائات آثار ایشان است.9 سرانجام در زمان خلافت محمد امین در سال 195 هـ در همان شهر درگذشت.10

پی نوشت ها

[1] ـ الثقات 6 / 52.
[2] ــ طبقات الحفاظ 139.
[3] ــ تاریخ الاسلام 13 / 97.
[4] ــ معجم المؤلفین 2 / 239.
[5] ــ تذکرة الحفاظ 1 / 320.
[6] ــ العبر 1 / 247.
[7] ــ الطبقات الکبری 7 / 315.
[8] ــ شذرات الذهب 1 / 343.
[9] ــ الفهرست (الندیم) 284.
[10] ــ الطبقات الکبری 7/315.*

دیگر منابع: التاریخ الکبیر 1 / 406 تاریخ بغداد 6 / 319 سیر اعلام النبلاء 9 / 171 تهذیب الکمال 2 / 496 الوافی بالوفیات 8 / 431 الجرح و التعدیل 2 / 238.

اسحاق ـ اشعری (در عصر امام کاظم(علیه السلام))

اسحاق بن عبدالله بن سعد بن مالک اشعری قمی.

از شیعیان1 و یاران امام باقر،2 امام صادق3 و امام کاظم(علیهم السلام)4 بوده و مورد اعتماد رجالیون می باشد و از دو امام اخیر روایت کرده است.5 محمد بن ابی عمیر،6 علی بن بزرج7 و پسرش احمد بن اسحاق از وی روایت کرده اند.8 کتاب الحدیث اثر او می باشد.9

پی نوشت ها

[1] ـ لسان المیزان 1 / 365 اعیان الشیعه 3 / 271.
[2] ــ تنقیح المقال 1 / 114.
[3] ــ رجال البرقی 28 رجال الطوسی 149.
[4] ــ رجال ابن داود 52.
[5] ــ رجال النجاشی 1 / 196 تنقیح المقال 1/114.
[6] ــ جامع الرواة 1 / 82 .
[7] ــ رجال النجاشی 1 / 197.
[8] ــ لسان المیزان 1/365.
[9] ــ الفهرست (طوسی) 16 الذریعه 6 / 313.*

دیگر منابع: معالم العلماء 27 منهج المقال 52 طرائف المقال 1/404 خلاصة الاقوال 11 قاموس الرجال 1/491 معجم رجال الحدیث 3/51.

اسحاق ـ انباری (164 ـ 252 هـ )

ابویعقوب اسحاق بن بهلول بن حسان بن سنان تنوخی بغدادی.

در سال 164 هـ در انبار به دنیا آمد و در سنین جوانی برای شنیدن حدیث و فراگیری علوم به بغداد، کوفه، بصره، مدینه و مکه مسافرت کرد و علم فقه را از حسن بن زیاد لؤلؤی و هیثم بن موسی در مدینه فرا گرفت و کتابی هم در زمینه فقه به نام المتضاد نوشت. در این مسافرت ها از کسانی چون یحیی بن آدم، وکیع بن جراح، ابویحیی حمانی، ابومعاویه ضریر، اسماعیل بن عُلیّه، علی بن عاصم، سفیان بن عیینه و یحیی بن سعید قطان حدیث شنید.1 زمانی که وارد بغداد شد، فردی محدث، حافظ قرآن و مقری، و فقیهی حنفی بود. متوکل عباسی (خلافت 218 ـ 227 هـ ) از او خواست که در مسجد جامع بغداد برای مردم حدیث نقل کند و برای این کارش پولی هم به او می دادند.2 افرادی مانند ابراهیم بن حربی، ابوبکر بن ابی الدنیا، جعفر فریابی، عبدالله بن محمد بن ناجیه و یحیی بن صاعد قریب پنجاه هزار حدیث از وی شنیده اند. او در سال های آخر عمرش به انبار برگشت و در همان جا زندگی خویش را سپری کرد تا اینکه در ذی الحجه سال 252 از دنیا رفت و امیر انبار، بحونة بن قیس شیبانی بر او نماز خواند.3 آثار او عبارت اند از: المسند الکبیر کتاب فی القراءات و المتضاد.4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 6/377.
[2] ــ تاریخ الاسلام 19/77.
[3] ــ تاریخ بغداد 6/378.
[4] ــ معجم المؤلفین 2/231 الاعلام 1/294.*

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 12/489 الجواهر المضیئه 1/137 العبر 1/361 شذرات الذهب 2/126 تذکرة الحفاظ 2/518 الثقات 8/119 ایضاح المکنون 2/426 الوافی بالوفیات 8/408.

اسحاق ـ بجلی (م پس از 183 هـ )

ابویعقوب اسحاق بن جریر بن یزید بن جریر بن عبدالله بجلی عربی کوفی.

از اصحاب امام صادق1 و امام کاظم(علیهما السلام)2 و فردی فقیه و عالم3 بود. پس از شهادت امام کاظم(علیه السلام) واقفی شد،4 اما مورد اعتماد رجالیون می باشد. وی از امام صادق(علیه السلام)،5 ابوبصیر و سدیر6 روایت کرده است. کسانی مثل محمد بن ابی عمیر و حسن بن محبوب نیز از راویان او می باشند. وی دارای کتاب اصل7 بوده که حسن بن محبوب آن را نقل کرده است.8

پی نوشت ها

[1] ـ رجال البرقی 28 رجال الطوسی 149.
[2] ــ رجال الطوسی 343.
[3] ــ لسان المیزان 1 / 358.
[4] ــ اعیان الشیعه 3 / 268 خلاصة الاقوال