سال 197 ق = 812 ـ 813 م

رویدادها

* امرا و فرماندهان، پس از این که طاهر بن حسین به آنها امان داد، از امین جدا شده و به طاعت مأمون درآمدند.

* قحطی شدید در ایالات شمالی اندلس.

وقایع نظامی

جنگ قدرت

* طاهر بن حسین و هرثمة بن أعین و زهیر بن مسیّب بغداد رامحاصره کردند و با منجنیق آن را مورد هجوم قرار دادند. آنان در اطراف بغداد خندق هایی کندند. جنگ های زیادی در اطراف دروازه های شهر اتفاق افتاد.

جنگ ها

* سرزمین روم: ثابت بن نصر خزاعی، حاکم حلب و مناطق مرزی، روم را مکرراً مورد حمله قرار داد.

* مغرب دور (مراکش): ادریس دوم، قبایل بت پرست بربر را مورد هجوم قرار داد و بر دو شهر «نفیس» و «اغمات» و دیگر شهرهای «مصامده» استیلا یافت.

* اسپانیا: حکم اموی، حاکم اندلس به جنگ با فرانسویان (افرنج) که مرزها را مورد تاخت و تاز قرار می دادند، پرداخت و مناطقی از مرزها را که بر آن استیلا پیدا کرده بودند، باز پس گرفت و با شدت به قتل و غارت آنان پرداخت; آن گاه پیروزمندانه، به قرطبه بازگشت.

درگذشتگان

* ابنوهب.

* عمروس بن یوسف.

* وکیع بن جراح.

ابن وهب

ابومحمد، عبدالله بن وهب بن مسلم فهمی مصری منسوب به قریش از اصحاب امام مالک بن أنس بود. او در سال 148 ق از مصر نزد مالک آمد و تا زمان مرگ مالک در کنار او بود،سپس به مصر بازگشت. او بین فقه و حدیث جمع کرد، که «دیوان علم» نامیده می شد. منصب قضاوت مصر به او پیشنهاد شد، ولی امتناع ورزید و از خوف این که مبادا او را وادار به پذیرش قضاوت کنند، خود را به دیوانگی زد و از منزل خود خارج نشد.

از نوشته های او می توان به الجامع فی الحدیث، الموطّأ الکبیر، الموطّأ الصغیر و تفسیر القرآن اشاره کرد. ابنوهب در مصر درگذشت.[2]

عمروس بن یوسف

وی از مولّدین (دورگه ها) و وفاداران به حاکم اموی، حکم بن هشاممعروف به «ربضی» بود. حکم، او را در سرکوب شورش مولّدین که در طلیطله در زمان حکومتش به وقوع پیوست، به کار گرفت; بدین ترتیب که وی را به ولایت شهر طلیطله گمارد و به ساکنان آن سامان نوشت: «من عمروس را که از خود شماست، برای حکومت بر شما اختیار کردم تا موجب اطمینان قلوب شما گردد».

عمروس در مقابل مردم شهر، به انزجار و نفرت از بنی امیه، تظاهر کرد تا نظر آنان را به خود جلب کند. سپس قلعه ای در خارج از شهر بنا نهاد و تظاهر کرد که غرضش این است که در آن، سربازان حکومتی را دور از مردم سکنا دهد. بعد از اتمام بنای قلعه، در همان جا مهمانی بر پا کرد و بزرگان و رؤسای طلیطله را نیز دعوت کرد و سپس همه آنان را گردن زد و اجسادشان را در گودال عظیمی که از پیش آماده کرده بود، انداخت. صدای طبل و موسیقی، مانع از شنیدن ناله های آنها گردید و به این ترتیب رهبران شهر از سر راه برداشته شدند و مقاومت درآن جا رو به ضعف نهاد و حکم بن هشام توانست، نفوذ خود را بر طلیطله گسترش دهد. این قتل عام به «کشتار حُفره» شهرت یافت و تاریخ آن را به سال 181 ق (797 م) ثبت کرده اند.

برخی مورخان نیز بر این باورند که این حادثه، در سال 191 ق (807 م) رخ داده است.[3]

وکیع بن جراح

ابوسفیان، وکیع بن جراح بن ملیح بن عدی رؤاسی، منسوب به رؤاس ـ تیره ای از قیس عیلان ـ از پیشوایان بزرگ و محدثان عراق بود. وی از محدثان بزرگی حدیث شنیده است. ابنحنبل، ابنمعین، ابن مدینی و دیگران، از وی نقل حدیث کرده اند. در کوفه متولد شد و پدرش در آن جا ناظر بیت المال بود.

هارون الرشید تمایل داشت تا او را به منصب قضاوت کوفه منصوب کند، امّا او از سر ورع و تقوا آن را نپذیرفت. تمام عمر را روزه داشت. امام احمد بن حنبل درباره او می گوید: «او در زمان خود پیشوای مسلمانان بود». از نوشته های او، السنن و تفسیر القرآن است. وی در 68 سالگی درگذشت.[4]

پی نوشت ها

[ 1 ] . یک شنبه اول محرم سال197 = دوازدهم سپتامبر سال 812 ; شنبه 23 ربیع الثانی سال197 ; اول ژانویه سال 813 .

[2] . الاعلام زرکلی، ج 4، ص 289 ; لسان المیزان، ج 6، ص 604 ; شذرات الذهب، ج 1، ص 347 ; تذکرة الحفّاظ، ج 1، ص 304 ; تهذیب التهذیب، ج 6، ص 71 ; وفیات الاعیان، ج 3، ص 36 ; بروکلمان، تاریخ الشعوب الاسلامیه، ج 3، ص 155.

[3] . ابن قوطیه، ص 45 ـ 46 ; ابن خلدون، ج 4، ص 275 ; تاریخ ابن اثیر، ج 6، ص 158، 188 و 199 ـ 200 ; الحلل السندسیه، ج 1، ص 457.

[4] . الاعلام زرکلی، ج 9، ص 135 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 466 ; شذرات الذهب، ج 1، ص 349 ; حلیة الاولیاء، ج 8 ، ص 368 ; تذکرة الحفّاظ، ج 1، ص 306 ; تهذیب التهذیب، ج 11، ص 123.

[ 1 ] . یک شنبه اول محرم سال197 = دوازدهم سپتامبر سال 812 ; شنبه 23 ربیع الثانی سال197 ; اول ژانویه سال 813 .

[ 2 ] . الاعلام زرکلی، ج 4، ص 289 ; لسان المیزان، ج 6، ص 604 ; شذرات الذهب، ج 1، ص 347 ; تذکرة الحفّاظ، ج 1، ص 304 ; تهذیب التهذیب، ج 6، ص 71 ; وفیات الاعیان، ج 3، ص 36 ; بروکلمان، تاریخ الشعوب الاسلامیه، ج 3، ص 155.

[ 3 ] . ابن قوطیه، ص 45 ـ 46 ; ابن خلدون، ج 4، ص 275 ; تاریخ ابن اثیر، ج 6، ص 158، 188 و 199 ـ 200 ; الحلل السندسیه، ج 1، ص 457.

[ 4 ] . الاعلام زرکلی، ج 9، ص 135 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 466 ; شذرات الذهب، ج 1، ص 349 ; حلیة الاولیاء، ج 8 ، ص 368 ; تذکرة الحفّاظ، ج 1، ص 306 ; تهذیب التهذیب، ج 11، ص 123.