برادرش منتصر بن ابی القاسم واسول، معروف به مدرار، به جای او بر سریر حکومت نشست.[1]

پی نوشت ها

[1] . شنبه اول محرم سال 208 = شانزدهم می سال 823 ; جمعه 24 شعبان سال 208 = اول ژانویه سال 824 .

[ 2 ] . تاریخ طبری و ابن اثیر، رویدادهای سال 204 ـ 208 ; العرب وصلتهم بالروم ; ج 1، ص 320 ; وازیلیف، العرب والروم، ص 28 به بعد.

[ 3 ] . الاعلام زرکلی، ج 4، ص 230 ; البیان المغرب، ج 2، ص 109 ; نفح الطیب، ج 1، ص 318 ; حلة السیراء، ص 223.

[ 4 ] . فرقه ای از خوارج ; ر . ک : به اعلام المنجد .

[ 5 ] . الاعلام زرکلی، ج 4، ص 357 ; البیان المغرب، ج 1، ص 197 ; النجوم الزاهره، ج 1، ص 245 ; ابن خلدون، ج 4، ص 421.

[ 6 ] . الاعلام زرکلی، ج 5، ص 353 ; وفیات الاعیان، ج 4، ص 37 ; البدایة والنهایه، ج 10، ص 262 ; تاریخ بغداد، ج 12، ص 343 ; العبر، ج 1، ص 355 ; الکتّاب والوزراء، ص 289 ; أعتاب الکتّاب، ص 99 ; دائرة المعارف الاسلامیه، ماده «فضل بن ربیع».

[ 7 ] . الاعلام زرکلی، ج 6، ص 21 ; تاریخ ابن اثیر، ج 5، ص 57، 60، 97 و 131 ; تاریخ بغداد، ج 12، ص 402.

[ 8 ] . الاعلام زرکلی، ج 8 ، ص 120 ; الشعر والشعراء، ص 339 ; نهایة الارب، ج 3، ص 82 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 82 ; طبقات الشعراء، ص 235 ; الأغانی، ج 19، ص 31 ; بروکلمان، تاریخ الشعوب الاسلامیه، ج 2، ص 32.

[ 9 ] . الاعلام زرکلی، ج 9، ص 16 ; فوات الوفیات، ج 2، ص 607 ; حسن المحاضره، ج 1، ص 218 ; البدایة والنهایه، ج 10، ص 262 ; شذرات الذهب، ج 2، ص 21 ; وفیات الاعیان، ج 5، ص 423 ; العبر، ج 1، ص 355.

[ 10 ] . الاعلام زرکلی، ج 8 ، ص 76 ; ابن خلدون، ج 6، ص 130 ـ 133 ; ابن عذاری، ج 1، ص 156 ـ 157 و 185 ; الاستقصاء، ج 1، ص 111، 113، 181 و 182 ; همان، ج 2، ص 10.

سال 209 ق = 823 ـ 824 م

رویدادها

* مأمون، علی بن صدقه را بر حکومت ارمنستان و آذربایجان گماشت تا با بابک خرمدین به جنگ بپردازد; اما بابک، او را اسیر کرد مأمون نیز خالد بن یزید بن مزید شیبانی را به جای او منصوب کرد.

وقایع نظامی

شورش ها

* جزیره: عبدالله بن طاهر ، نصر بن شبث عقیلی را که علیه عبدالله شورش کرده بود، پس از محاصره و غلبه بر او دست گیر کرد. عبدالله، پس از دریافت امان نامه برای نصر، وی را نزد مأمون فرستاد.

* ارمنستان: تعقیب بابک خرمدین و ادامه جنگ با وی.

درگذشتگان

* ابوعبیدة بن مثنّی.

* عبدالکریم بن عبدالواحد.

* موسی بن امین.

ابوعبیدة بن مثنّی

ابوعبیده، معمر بن مثنای منسوب به بنی تمیم متولد بصره و از علمای لغت و ادب بود. او جامع ترین راویان، در گردآوری علوم عرب، سرگذشت اعراب و انساب آنان بود. هارون او را در سال 188 ق به بغداد فرا خواند و وی از کتاب های خود برای او خواند. او را حکایات و ماجراهایی است که در مجلس هارون با اصمعی داشته و با او به مباحثه و مناظره پرداخته است.

در کتاب الفهرست آمده که جد او یهودی و خود او فردی اباضی و شعوبی بوده است. وی عرب را ناخوش داشت و در مذمّت آنان کتاب هایی تألیف نموده است. او بسیار بدزبان بود چونان که هیچ بزرگی از زخم زبان او در امان نبود. هنگامی که مرد، به سبب انتقاد شدید او از معاصرانش، کسی در تشییع جنازه او حاضر نشد. او با همه دانشی که داشت، گاه اشعاری می سرود که وزن نداشت و قرآن را نیز به غلط می خواند. نویسندهالفهرست، بیش از صد جلد کتاب در موضوعات گوناگون از وی نام برده است، ولی جز کتاب نقائض جریر والفرزدق کتابی دیگر از او به دست ما نرسیده است. ابوعبیده پس از عمری طولانی، در 99 سالگی درگذشت.(3)

عبدالکریم بن عبدالواحد

عبدالکریم بن عبدالواحد، حاجب عبدالرحمان بن حکم بن هشام، امیر اندلس و فرماندهی دلیر و شجاع بود. در سال 208 ق به جنگ با فرانک ها پرداخته و شهر «البه» را همراه با تعدادی دژ به تصرف درآورده و از آنان غنیمت بسیاری به دست آورد. وی برای پی گیری جنگ، به جمع آوری نیرو و تجهیزات پرداخت، ولی به سبب بیماری در سال 209 ق درگذشت.(4)

موسی بن امین

موسی بن محمد امین، فرزند دیگر هارون بود. هارون، ولایت عهدی را به ترتیب، به نام فرزندانش، محمد امین، مأمون و قاسم (مؤتمن)معیّن کرد. او بر همین اساس، منشوری نوشت و در کعبه نصب کرد. چون هارون مرد و خلافت به امین رسید، وزیرش، فضل بن ربیع او را تحریک نمود تا مأمون را از ولایت عهدی خلع و در عوض فرزند خود، موسی را به جای او معین کند این بود که فضل، کسی را فرستاد تا منشور ولایت عهدی را از کعبه بردارد، پس از آن امین، فرزندش، موسی را «الناطق بالحق» لقب داد. این اقدام موجب اختلاف میان امین و مأمون شد. موسی نزد مادربزرگش، زبیده زیست و در 19 سالگی درگذشت.(5)

[ 1 ] . الاعلام زرکلی، ج 8 ، ص 76 ; ابن خلدون، ج 6، ص 130 ـ 133 ; ابن عذاری، ج 1، ص 156 ـ 157 و 185 ; الاستقصاء، ج 1، ص 111، 113، 181 و 182 ; همان، ج 2، ص 10.

[ 2 ] . چهارشنبه، اول محرم سال 209 = چهارم می سال 824 ; یک شنبه هفتم رمضان سال 209 = اول ژانویه سال 825 .

[ 3 ] . الاعلام زرکلی، ج 8 ، ص 191 ; وفیات الاعیان، ج 5، ص 235 ; الفهرست، ص 53 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 252 ; معجم الادباء، ج 7، ص 164 ; انباه الرواة، ج 3، ص 298 ; شذرات الذهب، ج 2، ص 24 ; العبر، ج 1، ص 329 ; المعارف، ص 543 ; دائرة المعارف الاسلامیه، ماده «ابوعبیدة بن مثنّی» ; بروکلمان، تاریخ الشعوب الاسلامیه، ج 2، ص 142.

[ 4 ] . البیان المغرب، ج 2، ص 81 ـ 82 .

[ 5 ] . الاعلام زرکلی، ج 8 ، ص 980 ; تاریخ ابن اثیر، ج 6، ص 79 ; النجوم الزاهره، ج 2، ص 187.