وقایع نظامی

جنگ ها و لشکرکشی ها

* روم: مأمون مجدداً به جنگ با روم پرداخته و مدت 100 روز دژ «لؤلؤة» را محاصره کرد. هم چنین سرداران او، بقیه دژها را به محاصره در آوردند. امپراتور روم، نخست با مأمون صلح و سپس آن را نقض کرد.

شورش ها

* آذربایجان: علی بن هشام، حاکم آذربایجان، از فرمان مأمون سرپیچی کرد و سر به شورش برداشت. او سعی کرد تا به بابک خرمدین بپیوندد. عجیف بن عنبسه به قصد جنگ با وی به سوی او رهسپار شد و با پیروزی بر وی، او را همراه با برادرش دست گیر کرد و نزد مأمون فرستاد. مأمون، آن دو را به قتل رساند.

* مصر: افشین موفق به سرکوبی آشوب عبدوس فهری در مصر شد. و مردم مصر با امان گرفتن به فرمان مأمون گردن نهادند.

درگذشتگان

* ابومسهر غسّانی.

* عمرو بن مسعده.

ابومسهر غسّانی

ابومسهر عبدالاعلی بن مسهر دمشقی ـ که به «ابنابی دارمه» نیز شهرت دارد ـ از حافظان حدیث بود. او بزرگ دانشمندان شام و در علم حدیث، تاریخ جنگ ها (مغازی)، مردم شناسی و نسبِ شامیان از عالمان آن سامان بود.

مأمون وی را زمانی که در شهر «رقة» بود به زحمت انداخت و در مورد خلق قرآن از وی استفسار نمود. بدین ترتیب که او را مجبور کرد تا در مورد مخلوق بودن قرآن نظر موافق بدهد، ولی ابومسهر نپذیرفت. از این رو، دستور داد گردن وی را روی نطع ـ چوبی که بر آن گردن می زدند ـ نهند و شمشیر خود را ـ که جنبه تهدید به مرگ داشت ـ از نیام بر کشیده، ولی او از پذیرفتن رأی به خلق قرآن خودداری کرد. برخی نیز گویند : «که پذیرفت ولی مورد نظر مأمون واقع نشد». به همین دلیل او را به بغداد برده و به زندان افکندند. وی حدود صد روز در زندان ماند و در 77سالگی دنیا را وداع گفت.[1]

عمرو بن مسعده

ابوالفضل صولی، عمرو بن مسعدة بن سعد بن صول، در اصل ترک و از امیرزادگان حکومتِ گرگان بود. نیایِ او در زمان بنی امیه اسلام آورد. پسرش مسعده به گروه هوادار بنی عباس پیوست و چون عباسیان قدرت را به دست آوردند، او موقعیت ممتازی کسب کرد. وی هم چنین از نویسندگان توانا و در زمان هارون، کاتب جعفر برمکی بود. وی به خدمت مأمون درآمد و مأمون به او منزلت والا بخشیده بی نیازش نمود. شیوه وی در نوشتن اسلوب ایجاز را برگزید و از واژه های شیوا سود جست. در نوشته های ادبی، آثار زیادی از نوشته ها و توقیعات وی یافت می شود.

عمرو هشتادهزار دینار از خود به جای گذاشته است. مأمون در پشت همان نامه چنین نوشت: «این برای کسی که به ما پیوسته و مدت زیادی به ما خدمت کرده بسیار کم است».

وی زمانی که مأمون را در راه جنگ با روم همراهی می کرد، در شهر «آدانا»ی ترکیه و در 77 سالگی درگذشت.[2]

پی نوشت ها

[1] . چهارشنبه، اول محرم سال 217 = هفتم فوریه سال 832 ; چهارشنبه پنجم ذی الحجه سال 217 = اول ژانویه سال 833 .

[2] . الاعلام زرکلی، ج 4، ص 42 ; تاریخ بغداد، ج 11، ص 72 ; تذکرة الحفّاظ، ج 1، ص 781 ; العبر، ج 1، ص 374 ; ابن طولون، قضاة دمشق، ص 15.

[ 3 ] . الاعلام زرکلی، ج 5، ص 260 ; وفیات الاعیان، ج 3، ص 475 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 203 ; امراء البیان، ص 19 ـ 217 ; معجم الادباء، ج 6، ص 88 ; جهشیاری، ص 216 ; اعتاب الکتّاب، ص 116.

سال 218 ق = 832 ـ 833 م

رویدادها

* اسحاق بن ابراهیم مصعبی، نایب مأمون در بغداد، از احمد بن حنبل و محمد بن نوح درباره مخلوق بودن استفسار نمود ولی آن دو، از قبول مخلوق بودن قرآن خودداری کردند. از این رو، اسحاق آن دو را در غل و زنجیر نزد مأمون ـ که در طرسوس بود ـ فرستاد. محمد بن نوح در راه اعزام به طرسوس درگذشت.

* مأمون، در «بند نون» نزدیک شهر طرسوس بیمار شد و به خلافت برادرش معتصم پیمان بست و پس از مرگ مأمون، پیکر او را به طرسوس برده، همان جا دفن کردند (رجب ـ اوت).

* معتصم جهت اخذ بیعت به بغداد بازگشت.

* شهر «طوانه» (Tovana-e) در «مناطق مرزی» به دستور مأمون، احداث گردید.

* گروه زیادی از اهالی «جبال»، «همدان»، «اصفهان»، «ماسبدان» و «ارمنستان» به کیش بابک خرمدین گراییدند و در همدان جمع آمدند.

* معتصم ابوالعباس فضل بن مروان بن ماسرجس را به وزارت خویش برگزید.

وقایع نظامی

جنگ ها و لشکرکشی ها

* روم: مأمون به قصد جنگ با رومیان ـ که قرارداد صلح را نادیده گرفتند ـ همراه با لشکری بزرگ به سوی قسطنطنیه (استانبول) راهی شد، ولی مرگ او را در طرسوس امان نداد.

[ 1 ] . الاعلام زرکلی، ج 4، ص 42 ; تاریخ بغداد، ج 11، ص 72 ; تذکرة الحفّاظ، ج 1، ص 781 ; العبر، ج 1، ص 374 ; ابن طولون، قضاة دمشق، ص 15.

[ 2 ] . الاعلام زرکلی، ج 5، ص 260 ; وفیات الاعیان، ج 3، ص 475 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 203 ; امراء البیان، ص 19 ـ 217 ; معجم الادباء، ج 6، ص 88 ; جهشیاری، ص 216 ; اعتاب الکتّاب، ص 116.

[ 3 ] . دوشنبه اول محرم سال 218 = 27 ژانویه سال 833 ; پنج شنبه پانزدهم ذی الحجه سال 218 = اول ژانویه سال 834 .