6 . الاعلام زرکلی، ج 7، ص 351 ; تاریخ طبری و ابن اثیر، رویدادهای سال های 218 ـ 227 ق ; تاریخ بغداد، ج 3، ص 342 ; مروج الذهب، ج 2، ص 269 ; البدایة والنهایه، ج 10، ص 295 ; العبر، ج 1، ص 400 ; سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص 333 ; العقد الفرید، ج 4، ص 165 ; النجوم الزاهره، ج 3، ص 233 ; فوات الوفیات، ج 2، ص 533 ; المعارف، ص 389 ; ابن خلدون، ج 3، ص 545 و 573 ; مروج الذهب، ج 3، ص 465.

7 . تذکرة الحفّاظ، ج 2، ص 415 ; العبر، ج 1، ص 397.

سال 228 ق = 842 ـ 843 م

رویدادها

* واثق، به فرمانده اشناس به خاطر منزلت والایش نزد حکومت، یک تاج و دو حمایل بخشید.

* واثق اموال فراوانی را در موسم حج تقسیم کرد. این اقدام پس از گرانی و گرمای شدیدی که در آن موسم روی داده بود انجام گرفت. وی هم چنین به منظور جبران زیان های ناشی از آتش سوزی که همان روزها رخ داد اموالی درمیان اهل بغداد تقسیم کرد.

* فرزندان لوییس پرهیزگار در شهر «فردون» پیمانی منعقد کردند تا بر مبنای آن امپراتوری مقدسی که جدشان (شارلمانی) آن را بنیان گذارده بود، بین خود تقسیم کنند.

وقایع نظامی

جنگ ها

* دریای مدیترانه: اغلبیان پس از ویرانی «مسّینا» آن را محاصره کرده و بر چندین دژ در جنوب شرقی جزیره «سیسیل» چیره شدند.

حمله های دزدان دریایی و جنگ با آنها

* ابراهیم بن هشام جنگ با دزدان دریایی آب های بصره را از سر گرفته و جنگ با آنها را تا رسیدن به انتهای سرزمین بلوچستان دنبال کرد. وی بخشی از روستاهای آن جا را به آتش کشید و با گرفتن اسیرانی بازگشت. پیشه ساکنان آن منطقه دزدی دریایی بود.

شورش ها

* اندلس: شورش موسی بن موسی (تطیله) بر امیر اندلس عبدالرحمان اوسط و سرکوبی آن.

درگذشتگان

* عتبی.

* نعیم بن حمّاد.

عتبی

ابوعبدالرحمان، محمد بن عبیدالله بن عمرو أموی از فرزندان عتبة بن ابی سفیان شاعری حاذق و از بزرگان شعرای بصره بود. او ادیبی شاعر، آگاه به سرگذشتِ اعراب، نکته پرداز و خوش کلام بود. در اواخر عمرش به مرثیه سرایی روی آورد و مشهور شد. پسرانش به بیماری طاعون که در سال 222 ق بصره را فرا گرفته بود مردند. او درباره آنها چنین سروده:

«من پدر شش پسر ماهوش بودم پسرانی که دیدگان رشکورزان را کور کرده بودند. از کف ناگواری های روزگار آن سان گذشتند که درهم و دینار از کفِ محک زننده.

همین مصیبت و تلخ کامی آدمی را بس که رشکورزان را ببیند که بر او دل می سوزانند»

وی در تغزّل اشعاری لطیف دارد از جمله آنها غزلی است که در آن به خود بالیده و می سراید:

«چون مهرویان نشانه های پیری را در سر من دیدند; مرا از آن گونه های زیبا و دلربا محروم کردند.

هرگاه که مرا می دیدند و یا حرف من به میان می آمد; به شتاب دور شده و از پس روزنه ها مرا نظاره می کردند. اگرچه اینک دیده این رقیبان از من برگفته شد، اما پیش از این چشمان آهووش خود را به من می دوختند.

من از خاندانی پرستایش و ارجی هستم که بلندای منبرها، برای قدم های آنان ساخته شده است.

اینک که عصر اسلام است از خاندان خلفاییم و در زمان جاهلیت (شرک) نیز زعیم و راهبر بودیم از این روی هر فخر کننده ای را سزاست با انتساب به این خاندان افتخار کند.

کتاب الخیل، اشعار الأعاریب و کتاب الاخلاق از تألیفات اوست.[2]

نعیم بن حمّاد

ابوعبدالله، نعیم بن حماد بن حارث خزاعی مروزی، در «مرورود» دیده به جهان گشود و برای فرا گرفتن و شنیدن حدیث، مدتی در عراق و حجاز سکونت گزید و سپس مقیم مصر شد. وی نخستین کسی بود که المسند فی الحدیث را گرد آورد. او آگاه ترین مردم به مسائل مربوط به ارث بود.

وی را همراه فقیه «بویطی» دست بسته از مصر به عراق فرستادند. این واقعه در زمان خلافت معتصم و به دلیل عقیده به «خلق قرآن» صورت گرفت. چون از آنان درباره مخلوق بودن قرآن پرسش شد، آن دو از پاسخ خودداری کردند. از آن رو، هر دو در شهر سامرا زندانی شدند و در همان جا دار فانی را وداع گفتند.[3]

پی نوشت ها

[ 1 ] . سه شنبه اول محرم سال 228 = دهم اکتبر سال 842 ; دوشنبه 25 ربیع الاول سال 228 = اول ژانویه سال 843 .

[2] . طبقات الشعراء، ص 314 ; شذرات الذهب، ج 2، ص 65 ; الاعلام زرکلی، ج 7، ص 139 ; وفیات الاعیان، ج 4، ص 398 ; تاریخ بغداد، ج 2، ص 324 ; الفهرست، ص 176 ; العبر، ج 1، ص 403.

[3] . الاعلام زرکلی، ج 9، ص 14 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 306 ; تذکرة الحفّاظ، ج 2، ص 418.

[ 1 ] . سه شنبه اول محرم سال 228 = دهم اکتبر سال 842 ; دوشنبه 25 ربیع الاول سال 228 = اول ژانویه سال 843 .

[ 2 ] . طبقات الشعراء، ص 314 ; شذرات الذهب، ج 2، ص 65 ; الاعلام زرکلی، ج 7، ص 139 ; وفیات الاعیان، ج 4، ص 398 ; تاریخ بغداد، ج 2، ص 324 ; الفهرست، ص 176 ; العبر، ج 1، ص 403.

[ 3 ] . الاعلام زرکلی، ج 9، ص 14 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 306 ; تذکرة الحفّاظ، ج 2، ص 418.