محمد بن یزداد

محمد بن یزداد بن سوید مروزی، از منشیان دولت عباسیان بود. مأمون،او را به وزارت برگزید. او تا زمان واثق، در قید حیات بود و در سامرا در گذشت.[1]

یحیی بن منجم

ابوعلی، یحیی بن ابی منصور فارسی، بزرگ خاندان «آل منجم» بود. خاندانی که در میان آنان دانشمندانی ادیب، اخترشناس و متکلم وجود داشت. وی در میان موالیِ مأمون عباسی بزرگ شد و به فضل بن سهلپیوست. فضل در احکام نجوم و کواکب به نظر او عمل می کرد. زمانی که فضل کشته شد، مأمون او را به وزارت برگزید و چون مجوسی بود، وی را به اسلام ترغیب کرد. یحیی، به دست مأمون اسلام آورد و از یاران خاص مأمون شد. هنگامی که مأمون تصمیم گرفت تا کواکب و ستارگان را رهیابی کند، از یحیی و دیگر منجمان خواست به رصد ستارگان و اصلاح وسایل رصد بپردازند. آنان در سال 215 ق در «شماسیه» بغداد و کوه «قاسیون» (واقع در دمشق) فرمان خلیفه را اجرا کردند. این کار تا زمان مرگ مأمون نیز ادامه یافت. یحیی به هنگام عزیمت به «طرسوس» درگذشت و در حلب دفن شد.[2]

پی نوشت ها

[1] . پنج شنبه اول محرم سال 230 = هجدهم سپتامبر سال 844 ; پنج شنبه هفدهم ربیع الاول سال 230 = اول ژانویه سال 845 .

[2] . تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 9 ; بروکلمان، تاریخ الشعوب الاسلامیه، ص 210 و 212 ; مروج الذهب، ج 3، ص 467 و 472.

[ 3 ] . الاعلام زرکلی، ج 2، ص 343 ; تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 481 ; فتوح البلدان، ص 296 ; الولاة والقضاة، ص 174.

[ 4 ] . الاعلام زرکلی، ج 5، ص 180 ; الأغانی، ج 4، ص 354 ; نفح الطیب، ج 1، ص 322 ; همان، ج 4، ص 117 ـ 129 ; المطرب من اشعار أهل المغرب، ص 147 ; تاریخ الفکر الاندلسی، ص 54.

[ 5 ] . الاعلامزرکلی، ج 4، ص 226 ; تاریخ ابن اثیر، ج 6، ص 263، 396 و 414 ;همان، ج 7، ص 13 ; تاریخ طبری، ج 8 ، ص 316 و 581 ; همان، ج 9، ص 131 ;وفیات الاعیان، ج 3، ص 83 ; تاریخ بغداد، ج 9، ص 483 ; الولاةوالقضاة، ص 180 ; العبر، ج 1، ص 406 ; البدایةوالنهایه، ج 10، ص 302 ; النجوم الزاهره، ج 3، ص 191 ; الأغانی، ج 12، ص 92، همان، ج 20، ص 143 ; مروج الذهب، ج 3، ص 473 و 489.

[ 6 ] . الاعلام زرکلی، ج 7، ص 6 ; تاریخ بغداد، ج 5، ص 321 ; وفیات الاعیان، ج 4، ص 351 ; الوافی بالوفیات، ج 2، ص 88 ; الفهرست، ص 99 ; شذرات الذهب، ج 2، ص 69 ; تذکرة الحفّاظ، ج 2، ص 425 ; دائرة المعارف الاسلامیه، ماده «ابن سعد».

[ 7 ] . الاعلام زرکلی، ج 8 ، ص 14 ; النجوم الزاهره، ج 2، ص 258.

[ 8 ] . الاعلام زرکلی، ج 9، ص 219 ; وفیات الاعیان، ج 2، ص 214 ; تاریخ بغداد، ج 14، ص 177 ; قفطی، ص 234 ; الفهرست، ص 384 ; بیهقی، ص 29.

یادداشت ها

[ 1 ] . متعه در نزد شیعه نوعی ازدواج است که همانند ازدواج دائم نیاز به عقد دارد و حلیت آن از قرآن (نساء:24) و سنت متواتره ثابت است و در زمان رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) انجام می شد و عمر آن را منع کرد و فرزند آنان نیز چونان فرزند همسر دائمی است و با آن چه در مورد خرمیه نقل کرده است هیچ شباهتی ندارد.

رویدادهای اسلام از 231 ـ 240 ق

سال 231 ق = 845 ـ 846 م

رویدادها

* واثق دستور داد تا علما را در مورد مسئله خلق قرآن بیازمایند.

* واثق، عوارض و مالیات را از کشتی هایی که از دریای چین می آمدند، برداشت.

* در کنار نهر «لامس» نزدیک طرسوس، اسیران مسلمان و رومی مبادله شدند. اسیران مسلمان را، پیش از آزادی و پرداخت فدیه به رومیان، در مورد خلق قرآن می آزمودند و تنها، کسی که قائل به خلق قرآن بود، آزاد می شد. تمامی 4600 اسیر و حدود 600 زن و بچه، نسبت به مخلوق بودن قرآن پاسخ مثبت دادند. (10 محرم).

* واثق، احمد بن نصر خزاعی را به سبب خودداری از پذیرش نظریه خلقِ قرآن و نیز به جهت درشت گویی در هنگام سخن، با دست خود به قتل رساند.

* یحیی الغزال ـ شاعر اندلسی ـ در زمان حکومت عبدالرحمان (اوسط) ابن حکم، به عنوان سفیر به دربار پادشاه نورماندی (دانمارک) رفت.

وقایع نظامی

جنگ ها

* روم: احمد بن سعید بن مسلم بن قتیبه باهلی، سردار قلعه های منطقه شام، در زمستان به روم یورش برد ولی در اثر سرما، مجبور به عقب نشینی شد. پس از آن واثق، نصر بن حمزه خزاعی را به جای او منصوب کرد.

* اسپانیا: سپاه اندلس به فرماندهی امیر محمد فرزند عبدالرحمانحاکم اندلس، به «جلّیقه» حمله کرد و پس از رسیدن و محاصره آن شهر «لیون» با منجنیق آنرا درهم کوبید.

جنگ با دزدان دریایی

* حمله دریایی که علیه دزدان دریایی در دریای بصره صورت گرفت، با شکست مواجه شد. در نتیجه آن قایق های سربازان داوطلب، میان «جنّابه» و «سنّیر» درهم شکست و جمع کثیری از سربازان غرق شدند.

شورش ها

* افریقیه: شورش و جنگ میان احمد بن اغلب و برادرش ابوالعباس محمد بن اغلب امیر افریقیه. احمد پس از این جنگ، مدتی طولانی حکومت را به دست گرفت و پس از مدتی حکومت به محمد بازگردانده شد. آن گاه احمد و خانواده اش نیز به مصر تبعید شدند.

* کوه های لبنان: شورشیان درکوه های لبنان، فتنه هایی به راه انداختند.

[ 1 ] . الاعلام زرکلی، ج 8 ، ص 14 ; النجوم الزاهره، ج 2، ص 258.

[ 2 ] . الاعلام زرکلی، ج 9، ص 219 ; وفیات الاعیان، ج 2، ص 214 ; تاریخ بغداد، ج 14، ص 177 ; قفطی، ص 234 ; الفهرست، ص 384 ; بیهقی، ص 29.

[ 3 ] . دوشنبه اول محرم سال 231 = هفتم سپتامبر سال 845 ; جمعه 28 ربیع الثانی، سال 231 = اول ژانویه سال 846 .