درگذشتگان

* ابراهیم بن عبدالله بن اغلب.

* جعفر بن حرب.

* حسن بن سهل.* علویه.

* مصعب زبیری

ابراهیم بن عبدالله بن اغلب

ابوالاغلب، برادرزاده زیادة الله بن ابراهیم بن اغلب، حاکم افریقیه بود. عمویش او را در سال 220 ق بر جزیره سیسیل حاکم گرداند. او فعالیتش را با تصرف شهر «بلرم»، (بالرمو) آغاز کرد، آن گاه این جزیره را بدون درگیری و پس از آن که از سال 215 ق در محاصره اسلاف او بود، در اختیار گرفت. در این فتوحات، دژهای زیادی بدون جنگ و با گرفتن امان به فرمان او درآمدند.

ابراهیم مردی دلیر، عاقل و بخشنده بود. محل حکومت و اقامت او شهر «بلرم» بود و از همان نقطه نیروهای خود را به مقاصد معینی گسیل می داشت. پس از مرگ او مردم سیسیل، عباس بن فضل بن یعقوب بن فراره را به جانشینی او برگزیدند. این جریان طی نامه ای به اطلاع محمد بن ابراهیم بن اغلب، حاکم افریقا رسید. او با نوشتن نامه، ولایت عباس بن فضل را بر سیسیل تنفیذ کرد. ابوالاغلب، در سال 236 ق در شهر «بلرم» وفات یافت.[1]

جعفر بن حرب

ابوالفضل، جعفر بن حرب همدانی، از سران معتزله بود. او مبانی اعتزال را از ابوالهذیلِ علاّف آموخت. وی در درستی و راستی، زهد، پرهیزگاری و عبادت یگانه زمان خویش بود. در اواخر عمر خویش به مرحله ای از زهد و ترکِ دنیا رسید که تمامی زمین هایِ دایر و اموال و دارایی خویش را رها کرد و از مردم کناره گرفت. آن گاه به تصنیف و تألیف پرداخت و با قسمتی از پول به دست آمده از فروش آثار خود، کاغذ تهیه می کرد و با باقیمانده آن، غذایی برای خود و عیالش فراهم می آورد.

او را همراه با جعفربن مبشرثقفی «الجعفران» می خواندند. کتاب های الایضاح، نصیحة العامة، المسترشد، المتعلم و الاصول الخمسة از آثاراوست.[2]

حسن بن سهل

ابومحمد، حسن بن سهل بن عبدالله سرخسی، پس از کشته شدن برادرش فضل بن سهل، به وزارت مأمون برگزیده شد و از خاصّان دربار او شد. وی به هوشِ سرشار، ادب، شیوایی سخن، بخشش و نیکونویسی فرمان ها شهرت داشت. مأمون، دخترش «پوران» را به همسری برگزید و هنگام زفاف وی، اموال زیادی را ـ غیر از آن چه که در همان روز خرج کرده بود ـ بخشید. حسن و برادرش فضل و پدرشان سهل، پیش از آن، در میانِ مجوس سروری و سالاری داشتند. با مسلمان شدنِ سهل، دو فرزند وی نیز در دامن اسلام پرورش یافتند. حسن بن سهل در هفتاد سالگی درگذشت.[3]

علویّه

ابوالحسن، علی بن عبدالله بن سیف معروف به علویّه، خواننده ای ماهر و آهنگ سازی چیره دست، سبک روح، خوش محضر و بازگو کننده نکته های ظریف و ملیح بود. او از ابراهیم موصلی هنر آموخت و در خواندن و آهنگ سازی و نواختن عود خبره شد. وی برای امین آواز می خواند و تا زمان متوکل زیست. هم چنین دستگاه هایی از موسیقی ایرانی را به سبک های متداول آوازخوانی آن روز افزود.[4]

مصعب زبیری

ابوعبدالله، مصعب بن عبدالله بن مصعب بن ثابت بن عبدالله بن زبیر، به امور تاریخی، سرگذشت اعراب و علم انساب آگاه بود و در تاریخ، دانش فراوان داشت. وی در میان قریش از نظر ثروت، علم و شرافت موقعیت برجسته ای داشت و از ثقات راویان حدیث و نیز شاعر بود. کتاب النسب الکبیر و نسب قریش از تألیفات اوست. هنگام مرگ هشتاد سال از عمر او گذشته بود. مصعب، در مدینه زاده شد و در بغداد درگذشت.[5]

پی نوشت ها

[1] . سه شنبه اول محرم سال 236 = 15 جولای سال 850 ; پنج شنبه 23 جمادی الثانی، سال 236 = اول ژانویه سال 851 .

[2] . الاعلام زرکلی، ج 1، ص 41 ; البیان المغرب، ج 1، ص 111.

[3] . طبقات المعتزله، ص 73 ـ 76 ; التبصیر فی الدین، ص 78.

[4] . الاعلام زرکلی، ج 2، ص 207 ; وفیات الاعیان، ج 2، ص 120 ; تاریخ بغداد، ج 7، ص 319 ; تاریخ ابن اثیر، ج 6، ص 297 ; ابن خلدون، ج 3، ص 523 ; اعتاب الکتّاب، ص 107 ; دائرة المعارف الاسلامیه، ماده «حسن بن سهل».

[5] . الاعلام زرکلی، ج 5، ص 118 ; الأغانی، ج 11، ص 333 ـ 362 ; العقد الفرید، ج 6، ص 37.

[ 6 ] . الاعلام زرکلی، ج 8 ، ص 150 ; تهذیب التهذیب، ج 10، ص 162 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 112 ; الدوری، نشأة علم التاریخ، ص 46.

سال 237 ق = 851 ـ 852 م

رویدادها

* متوکل بر احمد بن ابی دؤاد ، قاضی زمان پدر و پدربزرگش که افراد را در مسئله خلق قرآن می آزمود و اینک فلج شده بود، خشم می گیرد و اموال او را مصادره می کند و فرزندانش را به زندان می افکند. متوکل، آزادی اموال و فرزندانش را در قبال دریافت یازده میلیون درهم تضمین کرد.

[ 1 ] . الاعلام زرکلی، ج 1، ص 41 ; البیان المغرب، ج 1، ص 111.

[ 2 ] . طبقات المعتزله، ص 73 ـ 76 ; التبصیر فی الدین، ص 78.

[ 3 ] . الاعلام زرکلی، ج 2، ص 207 ; وفیات الاعیان، ج 2، ص 120 ; تاریخ بغداد، ج 7، ص 319 ; تاریخ ابن اثیر، ج 6، ص 297 ; ابن خلدون، ج 3، ص 523 ; اعتاب الکتّاب، ص 107 ; دائرة المعارف الاسلامیه، ماده «حسن بن سهل».

[ 4 ] . الاعلام زرکلی، ج 5، ص 118 ; الأغانی، ج 11، ص 333 ـ 362 ; العقد الفرید، ج 6، ص 37.

[ 5 ] . الاعلام زرکلی، ج 8 ، ص 150 ; تهذیب التهذیب، ج 10، ص 162 ; تاریخ بغداد، ج 13، ص 112 ; الدوری، نشأة علم التاریخ، ص 46.

[ 6 ] . یک شنبه اول محرم سال 237 = پنجم جولای سال 851 ; جمعه چهارم رجب سال 237 = اول ژانویه سال 852 .