عرفيّه و شخصيّه، ولايت تصرّف استقلالي، ولايت اذن (نظارت)، ولايت حکومت (ولايت امر زعامت)، ولايت امامت و پيشوايي .[1]

3ـ ولايت فقيه جامع الشرايط، که از شؤون و مراتب ولايت تشريعي پيغمبر اکرم(صلي الله عليه وآله) و ائمه اطهار(عليهم السلام) مي‌باشد، زيرا فقيه از سوي آنان منصوب مي‌گردد .[2]

4ـ ولايت پدر و جدّ پدري بر صغار، که اين خود نيز به دو قسم تقسيم مي‌گردد.

قسم اول، ولايت آن‌ها بر مال صغار است که به معني تدبير امور مالي و تصرّف در حفظ و نگهداري و انفاق بر آن‌ها و امور ديگري که مربوط به اموال مي‌باشد.

قسم دوم، ولايت آن‌ها بر نفس و جان صغير، به معني اشراف بر شؤون مختلف صغار مي‌باشد.

اين قسم ولايت نيز داراي اقسامي است. مانند:

الف ـ ولايت بر حضانت و تربيت اولاد.

ب ـ ولايت بعد از حضانت که آن‌را ولايت ضمّ نيز مي‌نامند. به اين معني که پس از پايان حضانت تا زمان بلوغ، طفل تحت ولايت و قيمومت پدر و جدّ پدري است. بعضي از فقيهان اين نوع ولايت را، کفالت ناميده‌اند.

ج ـ ولايت بر تزويج.

د ـ ولايت بر استيفاي حقوق صغار، مانند: حق شفعه، حق قصاص و تقاص، حق خيار و غير اينها .[3]

3. انواع ولايت در حقوق مدني

در حقوق مدني، وليّ به دو قسم تقسيم شده است:

الف: وليّ عام

وليّ عام کسي است که امور مربوط به عموم افراد را در حدود قانون انجام مي‌دهد. حاکم، وليّ عام است و او کسي است که از طرف مرجع صلاحيت‌دار به اين سمت برگزيده شده باشد. اکنون سمت حاکم را، دادرس و دادستان بر عهده دارند و قانون، امور

[1] . سيّد مهدي موسوي خلخالي، حاکميّت در اسلام: 64.

[2] . بلغة الفقية 3: 221 الي 225.

[3] . موسوعة احکام الاطفال وادلّتها 1: 534.