عمل حقوقي ناظر به تعيين و انتصاب چنين شخصي را «وصايت» (وصيت عهدي) و برگزيده او را «وصيّ» مي‌نامند.

بخش اخير ماده 826 قانون مدني در تعريف وصيّ مي‌گويد: «... کسي که به موجب وصيّت عهدي وليّ به مورد ثلث يا بر صغير قرار داده مي‌شود، وصيّ ناميده مي‌شود». بنابراين وصي، نماينده عهدي وليّ قهري است وهمة اختيارات خود را از او مي‌گيرد .[1]

3. شرط بودن بلوغ در وصي

اين پرسش مطرح است که آيا موصي مي‌تواند کودک غير بالغ را وصيّ خود قرار دهد؟ در اين‌باره بين فقيهان بحث و گفتگو است و ديدگاه‌هايي مطرح مي‌باشد:

الف: کودک نمي‌تواند به صورت منفرد وصيّ شود

ديدگاه مشهور در ميان فقيهان اين است که کودک به تنهايي نمي‌تواند وصيّ قرار گيرد. شيخ طوسي در مبسوط مي‌نويسد: «صحيح نيست وصيّت نمودن مگر به کسي که داراي شرايط، بلوغ، عقل، اسلام، عدالت و حريّت باشد و اگر اين شرايط در او جمع نباشد، وصيّت باطل است» .[2]

هم‌چنين مرحوم علامه در اين خصوص نگاشته است: «وصيّ بايد داراي شرايط شش‌گانه باشد، از جمله بلوغ. بنابراين وصيّ قرار دادن کودک، منفرداً صحيح نيست خواه مميز باشد و يا نباشد» .[3]

بسياري از فقها با اختلاف در تعبير، به اين مسأله تصريح نموده‌اند[4]، زيرا به مقتضاي حديث رفع قلم[5]، کلامِ کودک بي اثر است، بنابر اين نبايد وصيّ قرار گيرد[6]. به علاوه کودک نمي‌تواند در امور مربوط به خود دخالت نمايد، حال چگونه امور ديگران را به

[1] . ر.ک: ناصر کاتوزيان، حقوق خانواده واولاد 2: 239.

[2] . المبسوط 3: 256.

[3] . قواعد الاحکام 2: 564.

[4] . السرائر 3: 189، شرائع الاسلام 2: 256، قواعد الاحکام 2: 564، مسالک الافهام 6: 245، تفصيل الشريعة، (کتاب الوقف ... و الوصية): 181.

[5] . الخصال: 94، ح40.

[6] . المبسوط 3: 256.