گفتار سوّم: ولايت حاکم، قضات، و عدول مؤمنين بر کودکان فاقد سرپرست

الف: ولايت حاکم اسلامي بر کودکان بي‌سرپرست

بي‌ترديد حاکم اسلامي (فقيه داراي شرايط) در زمان غيبت امام معصوم(عليه السلام) بر حفظ و نگهداري اموال، تربيت و حضانت و ديگر امور ضروري ايتام و کودکان بي‌سرپرست که براي آنها وليّ شرعي وجود ندارد، ولايت دارد.

اصل اين حکم در فقه اماميه، مسلّم و مورد توافق است. البتّه در اين‌که منشأ و مبناي اين ولايت چيست، بحث و گفتگو است. برخي از فقها مبناي آن‌را ولايت عامّه فقيه مي‌دانند و معتقدند، ولايت و اختيارات امام معصوم(عليه السلام) به استثناي اموري که به شخص امام اختصاص مي‌يابد در زماني‌که امام معصوم(عليه السلام) در بين جامعه نيست به فقيه جامع الشرايط تفويض گرديده است، از جمله ولايت بر اجراي احکام و ولايت بر اموال غايبين و امور ايتام.

بعضي ديگر هم ولايت بر امور ايتام را از شؤون ولايت در قضاوت مي‌داند که فقيه جامع الشرايط در غيبت امام معصوم(عليه السلام) داراي اين ولايت است و در اين‌باره اختلافي وجود ندارد.

عده‌اي نيز ولايت بر ايتام را از باب امور حسبيّه مي‌داند. يکي از فقيهان در اين‌باره مي‌نويسد: «ثبوت ولايت براي فقها في الجمله از اموري است که ترديدي در آن وجود ندارد و اجماع بر آن وجود دارد و نيز روايات معتبر بر آن دلالت دارد. و از عبارات برخي