و از آن‌جا که حديث رفع به خاطر امتنان و گشايش و ارفاق بر کودک صادر شده است شامل مستحبّات و افعالي که عقلاً و شرعاً پسنديده است، نمي‌گردد و با اين حديث، چنين اموري از کودک برداشته نمي‌شود.[1]

5ـ با حديث رفع، گناهاني برداشته مي‌شود که دست قدرت کرام الکاتبين و ملائکه‌هاي موکّل انسان، مأمور نوشتن آن‌ها مي‌باشند و لازمه‌ي آن رفع هر گونه الزام و ثقل از کودک است.

به نظر مي‌رسد از ميان ديدگاه‌هاي ياد شده، نظريه‌ي اخير صحيح‌ترين آن‌ها باشد. امام خميني(قدّس سرّه) در توجيه اين نظريه مي‌فرمايد: «احتمال دارد که مقصود از رفع، رفع در قبال آن‌چه در بعضي از روايات وارد شده (مبني بر اين‌که وقتي کودک به سن بلوغ رسيد گناهان او نوشته مي‌شود) باشد.[2]

بنابراين مفاد حديث رفع چنين مي‌شود: کودک قبل از بلوغ، گناهان او نوشته نمي‌شود و قلم کتابت گناهان از او برداشته شده است.[3]

آياتي از قرآن کريم مي‌تواند مؤيد اين نظريه قرار گيرد. مانند آن‌چه در سوره کهف در بيان گفتار گناهکاران در قيامت آمده است: (مَا لِهذَا الکِتَابِ لاَ يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَ لاَ کَبِيرَةً إلاَّ أَحصَاها)[4] اين چه پرونده‌ي عملي است که اعمال کوچک و بزرگ در آن جمع‌آوري و نوشته شده است.

هم‌چنين در بعضي از روايات از امام صادق(عليه السلام) نقل شده که فرموده است: «وقتي کودک به سن سيزده سالگي رسيد اعمال نيکش نوشته مي‌شود و نيز گناهان او نوشته خواهد شد».[5]

از آن‌چه گذشت، روشن گرديد که ميان ديدگاه‌ها، جامع و آن‌چه فقيهان همگي بر آن اتّفاق نظر دارند، اين است که احکام تکليفي الزامي مانند وجوب و حرمت از کودک تا زماني که به سن بلوغ نرسيده، برداشته شده است.

[1] . محقّق اصفهاني، حاشيه بر مکاسب2: 13.

[2] . وسائل الشيعة1: 42، باب 4، من ابواب مقدمه العبادات، ح1.

[3] . امام خميني(قدّس سرّه)، کتاب البيع2: 23.

[4] . سوره کهف 18: 49.

[5] . مستدرک الوسائل14: 123ـ124، باب 37، من ابواب کتاب الوصايا، ح2، وسائل الشيعة 19: 363 ـ364، باب 44، من احکام الوصايا، ح8و11.