علّامه در بحث از قضاي نماز مي‌نويسد: «قضاي نماز بر طفلي که به حدّ بلوغ نرسيده واجب نيست، در اين حکم اختلافي بين علماي اسلام وجود ندارد»[1]. و در کتاب مدارک آمده است: «اجماع مسلمين بر اين حکم قرار دارد»[2]. عبارات برخي ديگر از فقيهان[3] نيز همانند آن‌چه ذکر شد، مي‌باشد. شبيه همين تعبيرات را در عدم وجوب روزه بر کودک ذکر نموده‌اند.

هم‌چنين در مورد عدم وجوب حجّ، در مستند الشيعة آمده است: «حجّ بر کودک و مجنون واجب نيست. در اين حکم اجماع در حدّ استفاضه نقل شده است»[4]. تعبيرات ديگر فقها[5] نيز اين‌گونه مي‌باشد.

دليل چهارم: حکم عقل

ممکن است ادعّا شود به حکم عقل نيز نبايد کودک ملزم به رعايت احکام الزامي باشد، چون فرض بر اين است کودک قبل از بلوغ فاقد درک لازم و توانايي کافي براي قابليت تکليف الزامي مي‌باشد، با اين وصف مؤاخذة وي بر عدم انجام تکليف ظلم است.

ليکن، اين دليل جامع نيست و نمي‌تواند مستند حکم شرعي واقع شود، زيرا چه بسا کودک در بعض موارد توانايي انجام احکام الزامي را داشته باشد، مثل نماز، امر به معروف و نهي از منکر، افزون بر اين بعضي از کودکان از بهره هوشي بالايي برخوردارند و چه بسا درک بيشتري نسبت به مکلفين عادي دارند، شايد به همين جهت فقها به اين دليل استناد ننموده و آن‌را از ادلّه عدم تعلق حکم تکليفي به کودک ندانسته‌اند.

[1] . منتهي المطلب7: 90.

[2] . مدارک الاحکام4: 287.

[3] . تذکرة الفقها2: 394، همان6: 165، جواهر الکلام17: 8، موسوعة الامام الخويي22: 146، مهذّب الاحکام10: 283.

[4] . مستند الشيعة11: 15.

[5] . کشف اللّثام5: 72، رياض المسائل6: 13، مهذّب الاحکام12: 20.