2. کودک در فقه

در اصطلاح فقهي هم به فرزند انسان از زمان تولّد تا ابتداي بلوغ، کودک اطلاق مي‌شود. اين تعبير در بسياري از مباحث به چشم مي‌خورد. مثلاً در باب تبعيت طفل از والدين در حکم اسلام، در کلمات بعضي از فقيهان آمده است: «حکم طفلي که به سن بلوغ نرسيده مطلقاً ـ پسر باشد و يا دختر ـ از جهت مسلمان يا کافر بودن، حکم والدين اوست و در احکامي مثل طهارت و نجاست، از آن‌ها تبعيت مي‌نمايد. اين مسأله بين فقها اجماعي است و روايات متواتر بر آن دلالت دارد».[1]

در مسأله نماز بر طفل ميت هم آمده است: «بر جنازه‌ي طفلي که به حدّ بلوغ نرسيده بايد دعا شود.[2]

اين معني، از کلمات فقها در مباحث مربوط به بلوغ نيز به خوبي استفاده مي‌شود. زيرا تکليف و رفع حجر از کودک را، مشروط به بلوغ دانسته‌اند.[3] بلوغ را نيز اين‌گونه تعريف کرده‌اند: «بلوغ همان انتهاي مرحله‌ي صغر و کودکي، و دخول در مرحله‌ي تکليف است».[4]

بنابراين از نظر فقها کودک کسي است که به حدّ بلوغ نرسيده باشد.

3. کودک (صغير) در حقوق مدني

در اصطلاح حقوقي، کودک يا «صغير» به کسي اطلاق مي‌شود که به سن بلوغ نرسيده و کبير نشده است،[5] با اين توضيح که در قوانين مدني کلمه‌ي کودک مترادف با صغير و طفل به کار رفته است و صغير کسي است که بالغ و رشيد نشده باشد.[6]

[1] . رياض المسائل8: 109.

[2] . الشرح الصغير1: 156.

[3] . مسالک الافهام4: 140، رياض المسائل9: 237، جواهر الکلام26: 4ـ 5، جامع المدارک3: 362، جامع المقاصد5: 182.

[4] . محمّد رواس قلعه چي، موسوعة الفقهيه الميسّرة1: 360.

[5] . حقوق مدني اشخاص و محجورين: 174.

[6] . سيـد حسن امامـي، حقوق مدنـي5: 187؛ مبسوط در ترمينولـوژي حقوق3: 2352؛ قانون مجـازات اسلامي: 36 تبصره 1 از ماده 49 ـ قانون مدني با آخرين اصلاحات و الحاقات: و موادّ 1168، 1178، 1217.