2. بلوغ در لغت و فقه و حقوق

بلوغ در لغت به معني رسيدن است[1] و ابلاغ از همين ريشه و به معني رساندن مي‌باشد. موجود زنده‌اي که به مرحله‌ي رشد کامل رسيده و مي‌تواند توليد مثل کند، بالغ ناميده مي‌شود.[2]

در لسان العرب آمده است: «کودک بالغ شد، يعني محتلم شد. گويا وقت آن رسيده که از نظر شرعي مسئوليت‌پذير و مکلّف گردد»[3].

و امّا در اصطلاح، اين حکم در بين فقها مسلّم و اجماعي است که رفع حجر از کودک با بلوغ تحقّق مي‌يابد. به تعبيري ديگر، پايان محجوريت کودک، رسيدن به حدّ بلوغ است. ولي در تعريف آن تنها به ذکر علائم بلوغ اکتفا کرده و معنايي غير از معناي لغوي براي آن ذکر ننموده‌اند.[4]

بعضي از صاحب‌نظران در حقوق مدني، بلوغ را اين‌گونه تعريف کرده است: «بلوغ زماني مي‌باشد که قواي جسمي صغير، رشد و نموّ مي‌يابد و آماده براي توالد و تناسل مي‌گردد و آن امري طبيعي است»[5].

ديگري مي‌نويسد: «بلوغ رشد جسماني و فيزيکي انسان است و غالباً سرآغاز تحوّل فکري است»[6].

در حقوق نيز همانند فقه، به معناي لغوي بلوغ اکتفا شده و علائم بلوغ در بيان حقيقت و معرّفي آن ذکر گرديده است.

از نظر کنوانسيون حقوق کودک، بلوغ براي دختر و پسر از سن هيجده سالگي آغاز مي‌گردد، مگر اين‌که طبق قانون قابل اجرا در مورد کودک، سن بلوغ کم‌تر تشخيص داده شود.[7]

[1] . مصباح المنير1: 61، مجمع البحرين1: 186، فرهنگ فارسي عميد1: 373، فرهنگ بزرگ جامع نوين1: 152.

[2] . فرهنگ بزرگ سخن2: 1021.

[3] . لسان العرب 247:1.

[4] . تذکرة الفقها14: 185، رياض المسائل9: 237، التنقيح الرائع2: 179، ايضاح الفوائد1: 244، مسالک الافهام4: 140.

[5] . حسن امامي، حقوق مدني5: 244.

[6] . مبسوط در ترمينولوژي حقوق2: 882؛ دانشنامه حقوق خصوصي1: 560، حقوق مدني اشخاص و محجورين: 178.

[7] . مجموعه کنوانسيون‌هاي بين‌المللي3: 597، ماده 1.