1ـ به کمال رسيدن عقل کودک.[1] البته مقصود از اين علامت، رشد کودک و خارج شدن او از زمره‌ي سفيهان نيست، زيرا بسياري از کودکان سفيه نيستند، در عين حال بالغ هم نمي‌باشند.

2ـ غلظت و کلفتي صدا در پسران و حجيم شدن پستان در دختران. مرحوم علامه حلّي اين امور را دليل سبق بلوغ مي‌داند.[2]

12. تحقيق در سن بلوغ دختران

نژاد، تغذيه و عوامل فيزيکي و رواني موجود در محيط زندگي، در زمان ظهور بلوغ و ميزان ترشّح هورمون‌هاي مربوط، اثر مي‌گذارد. مثلاً ويتامين «E» را از جمله عوامل تغذيه‌اي مؤثر به شمار مي‌آورند، هم‌چنين نژاد و عوامل فيزيکي و محيط جغرافيايي، در اقوام و مناطق گرمسير نزديک خط استوا، موجب بلوغ زودرس مي‌شود.

آثار بلوغ جسماني دختران در حبشه که از ممالک آفريقايي به شدّت گرمسير است، در نه سالگي بروز مي‌کند در حالي که در لايوني، شمالي‌ترين منطقه‌ي اروپا در شمال شبه جزيره اسکانديناوي، در هيجده سالگي رخ مي‌دهد. وضع نامساعد اخلاقي در اجتماعات بي بند و بار نيز باعث بلوغ زودرس در آن جوامع مي‌شود.[3]

از سوي ديگر، در همين جامعه به اصطلاح متمدّن امروز، در گوشه و کنار دنيا از کودکان در قاچاق مواد مخدّر، بهره‌کشي جنسي، برده‌داري براي کار در مزارع و کارگاه‌هاي کوچک و... به شکل ظالمانه و به ميزان باور نکردني، سوء استفاده مي‌شود و چه بسا بر اثر عوامل قابل پيشگيري، جان خود را از دست مي‌دهند.

تأثير عوامل مختلف در تحقّق بلوغ زودرس و يا تأخير آن از يک‌سو و ناديده گرفتن حقوق اطفال و ظلم و ستم بر آن‌ها از سوي ديگر، دانشمندان علم حقوق و حاميان کودک را برآن‌داشت تا با افزايش سن بلوغ و به‌ويژه در خصوص بلوغ دختران و تعيين زمان براي اين پديده‌ي طبيعي، به حمايت قشر عظيمي از محرومين جامعه (کودکان) برخيزند.

[1] . النهاية: 611، نکت النهاية 3: 152ـ153، المهذّب2: 119.

[2] . تذکرة الفقها14: 189، غنايم الأيام5: 268.

[3] . بنگريد احمد صبور ارودوبادي، روانشناسي نوجوانان و جوانان: 149ـ150.