احمد ـ اموی (م 250 هـ )

ابوطاهر احمد بن عمرو بن عبدالله بن عمرو بن سرح اموی مصری.

اهل عراق بود که به مصر سفر کرد و جزو موالی بنی امیه درآمد. او در آن دیار به فراگیری علوم پرداخت و در فقه، حدیث و قرآن تخصص و مهارت پیدا کرد.1 وی از بزرگان علمای عصر خویش به شمار می آمد و مورد اعتماد رجال اهل سنت بود.2 او از ابن عیینه، عبدالله بن وهب، شافعی و سلامه روایت نقل کرده و کسانی چون ابوزعه، ابوحاتم رازی، مسلم، ابوداود، نسائی و ابن ماجه از او روایت نقل کرده اند.3 سرانجام در 16 ذی قعده سال 250 درگذشت و بکار بن قتیبه بر او نماز گزارد.4 وی کتاب شرح الموطأ را تألیف کرده است.5

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیة 2/26.
[2] ــ معجم المؤلفین 2/36.
[3] ــ طبقات الشافعیه 2/26.
[4] ــ الأنساب 3/243.
[5] ــ سیر اعلام النبلاء 12/62.*

دیگر منابع: العبر 1/358 تاریخ الاسلام 18/58 شذرات الذهب 2/120 تهذیب الکمال 1/415 تذکرة الحفاظ 2/504 فرهنگ زندگی نامه ها 1/469 الثقات 8/29 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 1/64.

احمد ـ انباری (قرن سوم هجری)

ابوعون احمد بن ابی النجم انباری کاتب.

از خاندان بنی نجم و برادرزاده صالح و احمدبن هلال بود. الندیم او را متکلمی زبان آور و شاعر خوانده، می نویسد: از او آثار و تألیفاتی برجای مانده است.1 یاقوت به نقل از مرزبانی در کتاب خود آورده است: ابوعون از موالی بنی سلیم بود و عموهایش صالح و ماجد بن ابی النجم همگی شاعر بودند. همو سپس اشعاری را که ابوعون درباره حاتم بن فرج سروده، ذکر کرده است.2 از شیوخ و راویان احتمالی وی گزارشی در دست نیست، اما ابوالفرج اصفهانی نوشته که وی از فردی به نام خیار کاتب مطالبی را نقل کرده و محمدبن قاسم بن مهرویه از ابوعون روایت کرده است.3

آثار ابوعون عبارت اند از: التوحید و اقاویل الفلاسفة (فی ذلک) و النواحی فی اخبار الارض. برخی کتاب اخیر را از آنِ ابراهیم بن ابی عون احمد بن نجم دانسته اند.4 تاریخ درگذشت وی معلوم نیست، اما به استناد وفات نواده اش ابراهیم بن محمد بن ابی عون در سال 322 هـ5 می توان وی را از رجال قرن سوم دانست.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 164.
[2] ــ معجم الادباء 1/237.
[3] ــ الاغانی 4/4.
[4] ــ الفهرست (الندیم) 164.
[5] ــ الاعلام 1/60.*

دیگر منابع: معجم المؤلفین 1/10 هدیة العارفین 1/5 لغت نامه دهخدا 1/1160.

احمد ـ انباری (م 290 هـ )

ابوعلی احمد بن اسماعیل بن ابراهیم بن خصیب کاتب انباری، ملقب به ابن خصیب و معروف به نطاحه.

اهل انبار و اجداد او اهل مزار بوده اند و جدش خصیب، زمانی والی مصر بوده است.1 ابوعلی فردی شاعر، ادیب، خطیبی ماهر و راوی اخبار و ادب بود که به دربار طاهریان راه یافت و برای عبیدالله و محمد بن عبدالله بن طاهر به امر کتابت مشغول شد. او با ابن معتز مکاتبات و مراسلاتی داشته و کسانی چون ابومحمد بن یحیی صولی و ابوالحسین حصین از ابوعلی روایت نقل کرده اند.2

وی دارای آثاری چون الطبیخ، طبقات الکتاب، صفة النفس، مجموع المنقول من الرقاع و کتاب رسائله الی اخوانه بوده و دیوان رسائل و3 شعر و قصیده نیز داشته است.4 ابوعلی به سال 290 هـ به دست محمد بن طاهر به قتل رسید.5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 2/227 و 228. 2 ـ الوافی بالوفیات 6/248. 3 ـ الفهرست (الندیم) 138.
[4] ــ همان 163 و 196.
[5] ــ الاعلام 1/96.*

دیگر منابع: هدیة العارفین 1/54 ریحانة الادب 7/501 معجم المؤلفین 1/164 لغت نامه دهخدا 1/961 فرهنگ زندگی نامه ها 398 دانشنامه ایران و اسلام 4/532.

احمد ـ انطاکی (140 ـ 239 هـ )

ابوعبدالله (ابوعلی) احمد بن عاصم انطاکی بغدادی.

به سال 140 هـ زاده شد.1 محل ولادت او به طور دقیق روشن نیست، اما از نسبت او و اینکه او را اهل ثغور دانسته اند، می توان دریافت که در انطاکیه به دنیا آمده است.2 وی مدتی در دمشق به سر برد.3 انطاکی نخست علوم رایج آن زمان را فرا گرفت و در آنها مهارت یافت و در زهد و ریاضت، عرفان و تصوف به کمال رسید.4 وی را از فرط هوشیاری و بسیاری فراست، جاسوس القلوب