سکیت دوستی و مجالست و مباحثه داشت.6 ابراهیم حربی و ابوالعباس ثعلب در محضر او دانش آموختند و از وی روایت کردند.7 باهلی در حدود 220 هـ به دعوت خصیب بن اسلم به اصفهان سفر کرد و آثار اصمعی و گزیده هایی از اشعار جاهلی و اسلامی را در آنجا باز خواند. ایشان پس از چند ماه عازم حج شد و آن گاه به بصره بازگشت8 و سرانجام در سال 231 هـ درگذشت.9

آثار و تألیفات باهلی از این قرار است: الابل ابیات المعانی الزرع و النخل الخیل الشجر و النبات اللبأ و اللبن اشتقاق الأسماء الطیر ما یلحن فیه العامة و الجواد.10

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 61.
[2] ــ معجم الادباء 2/283.
[3] ــ تاریخ الطبری 9/145.
[4] ــ بغیة الوعاة 1/301.
[5] ــ تاریخ الاسلام 17/35.
[6] ــ مجالس العلماء 19، 116 و 282.
[7] ــ تاریخ بغداد 4/114.
[8] ــ معجم الادباء 2/283. 9 ـ الکامل فی التاریخ 7/26.
[10] ــ الفهرست (الندیم) 61.*

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 6/295 ایضاح المکنون 1/13 الاعلام 1/109 معجم المؤلفین 1/186 هدیة العارفین 1/47 النجوم الزاهره 2/259 البدایة و النهایه 10/338 تاریخ التراث العربی 8/1/149 المزهر 2/408 و 411.

احمد ـ بخاری (150 ـ 217 هـ )

ابوحفص احمد بن حفص بخاری، مشهور به ابوحفص کبیر.

به سال 150 هـ به دنیا آمد. فقه را از بزرگانی چون محمد بن حسن شیبانی، و حدیث را از وکیع بن جراح، هشیم بن بشیر و جریر بن عبدالحمید آموخت و روایت کرد. وی برای کسب دانش، مسافرت هایی نیز داشته است.1 ابوحفص از فقهای بزرگ حنفیه در بخارا بود. درجات و مراتب علمی وی را تا بدان جا گفته اند که از او با عنوان فقیه مشرق و شیخ ماوراءالنهر یاد شده است. فرزندش محمد نیز از فقهای نامدار و برجسته فرقه حنفیه به شمار می رفت.2 وی دارای شاگردان و ملازمان بسیاری بوده که از آن میان می توان افرادی چون محمد بن ابی رجاء بخاری و احمد بن عمر بن داود را نام برد.3 محیی الدین قرشی به نقل از سرخسی می نویسد که روزگاری ابوعبدالله بخاری صاحب صحیح به بخارا سفر کرد و پس از مدتی اقامت در آنجا به دادن فتوا مشغول شد، اما ابوحفص او را شایسته این مقام ندانسته و از این کار منع کرد و در نهایت به جهت صدور فتوایی از بخارا اخراج گردید.4 مرگ وی را به سال 217 هـ در بخارا دانسته اند.5 ابوحفص دارای مجموعه فتاوا و الفوائد بوده است.6

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 15/40.
[2] ــ سیر اعلام النبلاء 10/157 و 159.
[3] ــ تاریخ الاسلام 15/40.
[4] ــ الجواهر المضیئه 1/166.
[5] ــ سیر اعلام النبلاء 10/159.
[6] ــ کشف الظنون 2/1220 و 1294.*

دیگر منابع: تاج التراجم 6 الفوائد البهیه 18 و 19 الطبقات السنیه، رقم 186.

احمد ـ برتی (م 280 هـ )

ابوالعباس احمد بن محمد بن عیسی بن أزهر برتی (بونی) بغدادی.

محل زندگی اش بغداد، و استادش در فقه ابوسلیمان جوزجانی بود و از عاصم بن علی، ابوولید طیالسی، مسلم بن ابراهیم و دیگران حدیث آموخت و نقل کرد و ابومحمد بن صاعد، اسماعیل صفار نحوی، ابوسهل بن زیاد و دیگران از وی روایت نقل کرده اند و از اصحاب یحیی بن اکثم به شمار رفته است.1 برتی از بزرگان مذهب حنفی بود.2 رجال نویسان اهل سنت وی را محدثی موثق و عفیف توصیف نموده و گویند که وی مدتی سمت قضاوت واسط و بغداد را به عهده داشت3 و از احمد بن حنبل نیز مسائلی نقل کرده است.4 با اینکه ذهبی ولادت احمد را در اواخر قرن سوم می داند،5 اما خطیب بغدادی عقیده دارد که او در سال 280 هـ در بغداد از دنیا رفت.6 شاید مراد ذهبی هم درگذشت برتی بوده نه تولد او، ولی به اشتباه ثبت شده است. اثر او کتاب مسند می باشد.7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 5/61.
[2] ــ العبر 1/402.
[3] ــ سیر اعلام النبلاء 13/407.
[4] ــ طبقات الحنابله 1/66.
[5] ــ سیر اعلام النبلاء 13/407.
[6] ــ تاریخ بغداد 5/61.
[7] ــ همان.*

دیگر منابع: الانساب 1/308 اللباب فی تهذیب الانساب 1/133 دائرة المعارف الشیعیة العامه 6/124 المنتظم 12/337 البدایة و النهایه 11/69 تذکرة الحفاظ 2/596 الجواهر المضیئه 1/114 شذرات الذهب 2/175 معجم المؤلفین 2/87.

احمد ـ برقی (پس از 200 ـ 280 هـ )

ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقی کوفی.

در اصل کوفی بود. جد اعلای او محمد بن علی یکی از طرفداران زید بن علی(علیه السلام)بود که پس از قتل زید به وسیله یوسف بن عمر ثقفی،