عمرو سلمی و ابومحمد تیمی بود.1 از فردی به نام احمد بن ایوب بغدادی مطالبی شنید و دانش آموخت.2 جرجانی از شاعران دربار هارون الرشید (خلافت 170 ـ 193 هـ ) و از راویان اشعار به شمار می رفت و در مدح یزید بن مزید والی هارون بر یمن، ارمنستان و آذربایجان (م 185 هـ ) نیز اشعاری سروده است.3

ابوبکر محمد بن احمد مروزی از شاگردان وی بوده و از او کسب دانش کرده است.4 جرجانی چنان در شعر مهارت داشت که از سوی فضل بن یحیی برمکی، داور تشخیص سروده های شاعرانی بود که به دربار هارون رفت و آمد داشتند. گفته شده که در نهایت به سبب بی اعتنایی به اشعار ابونواس و رنجش وی، از سمت داوری عزل گردید.5 الندیم می نویسد که مجموع اشعار وی پنجاه ورقه بوده است.6

پی نوشت ها

[1] ـ الاغانی 18/213 و 214.
[2] ــ تاریخ جرجان 41.
[3] ــ الاغانی 18/213 و 214.
[4] ــ تاریخ جرجان 41.
[5] ــ الوزراء و الکتّاب 245 و 246.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 186.*

دیگر منابع: تاریخ التراث العربی 2/4/195 لغت نامه دهخدا 1/1016.

احمد ـ جعفی (زنده در 271 هـ )

ابوالحسن (ابوحسین) احمد بن یوسف بن یعقوب جعفی قصبانی ابن جلا.

درباره این شخص، شرح حال مستقلی در منابع وجود ندارد. نعمانی در کتاب الغیبه روایات زیادی را به سند احمد بن محمد بن سعید (ابن عقده) از ابوالحسن جعفی از اسماعیل بن مهران نقل می کند که در برخی موارد ابن عقده تصریح می کند که جعفی از کتابش برایم روایت کرد.1 نجاشی نیز در چند مورد به واسطه ابن عقده از کتاب جعفی خبر داده و از تألیف او با دو عنوان کتاب و اصل یاد می کند.2 با توجه به اینکه بیشترین روایات جعفی مربوط به ظهور امام دوازدهم(علیه السلام) می باشد، به نظر می رسد که وی صاحب کتابی در موضوع غیبت یا ملاحم بوده است، چنان که استاد وی، ابن مهران نیز کتاب الملاحم دارد.3 نجاشی در یک مورد تحمل حدیث ابن عقده از جعفی را به سال 271 هـ و در مورد دیگر به سال 209 هـ دانسته،4 اما با توجه به حیات ابن عقده (249 ـ 333 هـ ) باید گفت که سال 209 هـ قطعاً اشتباه، و احتمالا سال 279 هـ بوده است. مرحوم خوئی احتمال داده وی همان احمد بن یوسف باشد که شیخ طوسی در شمار اصحاب امام رضا(علیه السلام)آورده و او را توثیق نموده است،5 گرچه پذیرش این مطلب با توجه به سال 271 هـ قدری مشکل می نماید، مگر اینکه جعفر را از معمّرین بدانیم.

پی نوشت ها

[1] ـ الغیبه (نعمانی) 262، 263، 269 و موارد دیگر، باب 14.
[2] ــ رجال النجاشی 1/76، 133 و 311.
[3] ــ همان 1/111.
[4] ــ همان 1/76 و 311.
[5] ــ معجم رجال الحدیث 2/367.*

دیگر منابع: الجامع فی الرجال 1/198 منهج المقال 50 الفهرست (طوسی) 38 تنقیح المقال 1/102 اعیان الشیعه 3/215 مستدرکات علم رجال الحدیث 1/516 دائرة المعارف الشیعیة العامه 2/697 قاموس الرجال 1/683 تهذیب الاحکام 6/79.

احمد ـ جوزجانی (م پس از 200 هـ )

ابوبکر احمد بن اسحاق بن صبیح جوزجانی (جرجانی) بغدادی، ملقب به ابن صبیح.

از شاگردان موسی بن سلیمان حنفی1 و جامع اصول و فروع بود و در بعضی از علوم مقام بلندی داشت2 و بر مذهب حنفی بود. آثار او التوبه و الفرق و التمییز می باشد. ابن صبیح پس از سال 200 هـ درگذشت.3

پی نوشت ها

[1] ـ دائرة المعارف الشیعیة العامه 2/477.
[2] ــ الجواهر المضیئه 1/60 لغت نامه دهخدا 1/958.
[3] ــ هدیة العارفین 1/46.*

احمد ـ جهمی (م 240 هـ )

ابوعبدالله احمد بن محمد بن حمید عدوی جهمی قرشی.

از قبیله بنی عدی بن کعب و منسوب به جدش ابوالجهم بن حذیفه می باشد. جهمی از حجازیانی است که به بغداد آمده و در همان جا رشد یافته و تحصیل کرده است.1 او فردی ادیب، روایتگر، شاعری آوازه خوان و نسب شناس بود و عیوب بزرگان را به طور زننده می شمرد.2 به گفته صفدی، جهمی زبانی زننده و تند داشت و دیگران را هجو کرده و به تمسخر می گرفت.3 محمد بن داود از سوار بن ابوشراعه نقل کرده که میان جهمی و گروهی از هواداران عمر و عثمان درگیری لفظی برپا شد، چه او به زشت ترین صورتی پیشینیان آنان را