ابوحامد بن بلال و محمد بن حسین قطان می توان نام برد.4 ابن حجر و ابن عساکر از رجال شناسان اهل سنت وی را موثق دانسته اند.5 او به سال 263 یا 264 هـ از دنیا رفت.6 به گفته ذهبی، وی دارای جزء حدیثی مشهوری بوده است.7

پی نوشت ها

[1] ـ الثقات 8/47 سیر اعلام النبلاء 12/384.
[2] ــ تهذیب الکمال 1/523.
[3] ــ تاریخ مدینة دمشق 6/127.
[4] ــ سیر اعلام النبلاء 12/384.
[5] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 1/91 تاریخ مدینة دمشق 6/127.
[6] ــ مختصر تاریخ دمشق 3/329.
[7] ــ سیر اعلام النبلاء 12/384.*

دیگر منابع: طبقات علماء الحدیث 2/255 معرفة علوم الحدیث 168 الاکمال 4/525 تهذیب الکمال 1/522 تذکرة الحفاظ 2/565 معجم المؤلفین 2/210 الاعلام 1/272 تقریب التهذیب 1/29 شذرات الذهب 2/147 العبر 1/378 الانساب 3/279 الجرح و التعدیل 2/81 تاریخ الاسلام 20/58.

احمد ـ خارکی (م قرن سوم هجری)

احمد بن اسحاق بن عمرو بصری خارکی.

منسوب به جزیره خارک در خلیج فارس می باشد.1 او ساکن شهر بصره و معاصر جاحظ (م 255 هـ ) بوده، ولی از جهت سنّ از او کوچک تر بود.2 خارکی از شعرای عصر خویش و دارای اشعار زیادی بود3 و با اشعار خود دیگران را هجو می کرد.4 ابونواس در مورد وی می گوید: من قبل از اینکه با او معاشرت داشته باشم، از بذله گویی، شوخی و مسخرگی پرهیز داشتم، ولی معاشرت با او سبب بذله گویی من و امثال من شد.5 خارکی فردی بخیل بود و به آنچه نداشت، افتخار می کرد و در کلام و رفتار، خود را چنان نشان می داد تا دیگران او را فردی ثروتمند بدانند.6 مجموعه اشعارش پنجاه ورقه است.7

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 2/337.
[2] ــ تاریخ التراث العربی 2/4/85.
[3] ــ الوافی بالوفیات 6/238.
[4] ــ تاریخ التراث العربی 2/4/85.
[5] ــ طبقات الشعراء (ابن معتز) 306.
[6] ــ البخلاء 2/45.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 187.*

دیگر منابع: الحیوان 2/193 لغت نامه دهخدا 1/960.

احمد ـ خرّاز (م حدود 258 هـ )

ابوجعفر احمد بن حارث بن مبارک خراز بغدادی.

به اعتبار جدش، جزو موالیان منصور عباسی (خلافت 136 ـ 158هـ ) و از اهالی بغداد بود که در شعر، ادب و علم حدیث مهارت داشت.1 ابوجعفر با ابوالحسن مدائنی دوستی و مصاحبت بسیار داشت و از او استفاده و بهره علمی برده و روایات بسیاری نقل کرده است. او را کثیرالروایه، موثق و صاحب فهم و معرفت توصیف کرده اند. کسانی چون ابوسعید سکری، ابوبکر بن ابی الدنیا و ابواحمد جریری از او روایت نقل کرده اند.2 ابن ندیم می گوید: ابوجعفر از لحاظ جسمی سری بزرگ، محاسنی بلند، رویی نیکو، دهانی فراخ و لکنت زبان داشت. در سال 258 و به نقلی 256 هـ از دنیا رفت و در قبرستان دروازه کوفه بغداد به خاک سپرده شد.3

آثارش عبارت اند از: المسالک و الممالک اسماء الخلفا و کناهم و الصحابه مغازی البحر فی دولة بنی هاشم و ذکر ابی حفص صاحب اقریطش4 القبائل الاشراف کتاب ما نهی النبی(صلی الله علیه وآله) عنه ابناء السراری نوادر الشعر مختصر کتاب البطون مغازی النبی(صلی الله علیه وآله) و سرایاه و ذکر ازواجه جمهرة ولد الحارث بن کعب و اخبارهم فی الجاهلیة اخبار ابی العباس (بنی العباس) الاخبار و النوادر شحنة البرید النسیب (النسب) الحلائب و الرهان.5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 3/3.
[2] ــ تاریخ بغداد 4/122 معجم الادباء 3/3.
[3] ــ الفهرست (الندیم) 117.
[4] ــ نام جزیره ای در دریای مغرب که مقابل شهر افریقایی «لوبیا» واقع شده بود و در ایام مأمون به طور کامل فتح شد معجم البلدان 1/236.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 117.*

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 19/41 هدیة العارفین 1/49 معجم المؤلفین 1/186 الاعلام 1/109 الوافی بالوفیات 6/298.

احمد ـ خرّاز (م 286 هـ )

ابوسعید احمد بن عیسی بن زید خرّاز بغدادی.

اهل بغداد بود، ولی در مکه می زیست و معاصر و همنشین ذوالنون مصری، نباجی، ابوعبید بسری و سری بود و از ابراهیم بن بشار خراسانی و محمد بن منصور طوسی حدیث شنید.1 رجال نویسان اهل سنت ابوسعید را از بزرگان صوفیه و فقیه ترین آنان و ماه صوفیه دانسته و گفته اند: او اولین کسی بود که در علم فنا و بقا سخن گفت. روایتگرانی مانند علی بن محمد واعظ مصری، ابومحمد جریری، علی بن حفص رازی و محمد بن علی کتانی از او روایت کرده اند.2 کتاب الصیام3 و کتاب الصدق اثر وی می باشد.4 کحاله درباره