تألیفات او می گوید: ابوسعید چهار کتاب درباره تجرید و انقطاع تألیف نمود که دارای عبارات مشکل می باشند و یکی از آنها را کتاب السر نامید که برخی معنا و مضامین آن را درک نکرده، لذا نسبت کفر و الحاد به او داده اند.5 وی در سال 286 و به قولی 247 یا 277 هـ درگذشت.6

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 5/129 ـ 131. 2 ـ همان. 3 ـ لسان المیزان 1/242. 4 ـ الأعلام 1/191.
[5] ــ معجم المؤلفین 2/38.
[6] ــ تاریخ بغداد 4/278.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 13/419 ایضاح المکنون 2/310 طبقات الصوفیه 228 مختصر تاریخ دمشق 3/204 شذرات الذهب 1/192 العبر 1/412 الانساب 2/335 المنتظم 12/281 حلیة الاولیاء 10/246 البدایة و النهایه 11/81 تاریخ الاسلام 21/78 اللباب 1/429 هدیة العارفین 1/55 الوافی بالوفیات 7/275.

احمد ـ خراسانی (204 ـ 280 هـ )

ابوالفضل احمد بن طیفور بن قاسم مروزی خراسانی وراق، ملقب به ابن ابی طاهر و ابن طیفور.

در سال 204 هـ همزمان با ورود مأمون (خلافت 198 ـ 218 هـ ) از خراسان به بغداد، در همین شهر به دنیا آمد.1 نیاکانش از خراسان (مرورود) به بغداد آمده بودند و از جمله کسانی بودند که به سبب اخلاص به دولت عباسی، فرزندان دولت خوانده می شدند.2 وی در جوانی در مکتب خانه های بغداد به آموزگاری پرداخت و پس از چندی در بازار کتاب فروشان در شرق بغداد دکان گرفت و به کار کتاب و تألیف پرداخت.3 او در بازار کتاب فروشان با بسیاری از مشاهیر ادب آشنا شد و از آنجا که اهل فهم و ذوق بود و دانش وسیعی کسب کرده بود و شعر نیک می سرود، شهرت بسیار یافت،4 آن چنان که ابن معتز در حق او گوید: شعرش مشهورتر از آن است که من چیزی از آن نقل کنم. او را کتاب های بسیاری است و شهرت او به شرق و غرب عالم رسیده است.5 وی را فردی خوش اخلاق و خوش معاشرت توصیف کرده اند.6 ابن طیفور معاصر شاعران بزرگی چون بُحتری، ابوتمام، ابن رومی و ابوعلی بصیر شاعر شیعی مذهب و ایرانی الاصل بوده و گاه با ایشان درافتاده و آنها را هجو گفته است.7 وی علاوه بر ابوتمام، بحتری و ابن رومی، از حماد فرزند اسحاق موصلی،8 عمر بن شبه، احمد بن هیثم و عبدالله بن ابی سعید وراق روایت ادب کرده است.9 مشهورترین کسانی که وی را دیده و مستقیماً از او روایات ادبی اخذ کرده اند، عبارت اند از: محمد بن خلف بن مرزبان و فرزندش عبیدالله که کتاب بغداد او را تکمیل کرده است.10 وی به سال 280 هـ در بغداد درگذشت و در آرامگاه باب الشام به خاک سپرده شد.11

آثار و تألیفات ابن طیفور از این قرار است: المنثور و المنظوم سرقات الشعراء کتاب بغداد که تا پایان دوره مهتدی (خلافت 255 ـ 256 هـ ) را در بردارد و پس از آن پسرش عبیدالله ایام معتمد تا مقتدر (256 ـ حدود 320 هـ ) را به آن افزود12 الجواهر المؤلفین (اخبار المؤلفین و المؤلفات) الهدایا المشتق المختلف من المؤتلف اسماء الشعراء الاوائل الموشأ القاب الشعراء و من عرف بالکنی و من عرف باسمه المعروفین من الانبیاء انتظار وهب من حبقته المغرمین المونس الحلی و الحلل من انشد شعرا فاجیب بکلام تربیة هرمز بن کسری انوشروان خبر الملک العانی فی تدبیر المملکة و السیاسه الملک المصلح و الوزیر المعین الملک البابلی و الملک المصری الباغیین و الملک الحلیم الرومی العلة و العلیل المزاح و المعاتبات المعتذرین مفاخرة الورد و النرجس الحجاب مقاتل الفرسان مقاتل الشعراء الخیل الطرد سرقات البحتری من ابی تمام جمهرة نسب بنی هاشم رسالة الی ابراهیم بن المدبر رسالة فی النهی عن الشهوات رسالة الی علی بن یحیی الجامع فی الشعراء و اخبارهم فضل العرب علی العجم لسان العیون اخبار المتظرفات اختیار شعر العتابی اختیار شعر منصور النمری اختیار شعر مسلم اختیار شعر بکر بن النطاح اختیار شعر دعبل بن علی اختیار شعر ابی العتاهیه اخبار بشار و الاختیار من شعره اخبار مروان و الاختیار من شعره و اخبار آل مروان اخبار ابن میاده اخبار ابن هرمة و مختار شعره اخبار ابن الدمینه اختیار شعر عبدالله بن قیس الرقیات13 و بلاغات النساء.14

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 4/212.
[2] ــ الفهرست (الندیم) 163.
[3] ــ معجم الادباء 3/88.
[4] ــ الوافی بالوفیات 7/8.
[5] ــ طبقات الشعراء (ابن معتز) 416.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 163.
[7] ــ الموشح 322 اخبار ابی تمام 216 و 250 ـ 258.
[8] ــ الموشح 53.
[9] ــ تاریخ بغداد 4/211.
[10] ــ معجم الادباء 3/87.
[11] ــ همان.
[12] ــ الأعلام 4/190.
[13] ــ الفهرست (الندیم) 163.
[14] ــ الذریعه 3/142.*