مروزی پس از نود سال حیات در سال 292 هـ در دمشق درگذشت. کتاب های العلم مسند عائشه مسند ابی بکر8 و الجمعه9 از اوست.

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 2/8.
[2] ــ تاریخ بغداد 4/314.
[3] ــ تهذیب الکمال 1/407.
[4] ــ تذکرة الحفاظ 2/663.
[5] ــ طبقات الحنابله 1/52.
[6] ــ تذکرة الحفاظ 2/663.
[7] ــ تاریخ مدینة دمشق 5/151.
[8] ــ سیر اعلام النبلاء 13/528 و پاورقی 2.
[9] ــ معجم المؤلفین 2/8.*

دیگر منابع: مختصر تاریخ دمشق 3/181 طبقات علماء الحدیث 2/374 العبر 1/422 تاریخ الاسلام 22/57 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 1/62 النجوم الزاهره 3/157 تهذیب تاریخ دمشق 1/406 طبقات الحفاظ 293 تقریب التهذیب 1/22.

احمد ـ مستور (198 ـ 265 هـ )

احمد بن عبدالله بن محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق (علیه السلام)مستور وفیّ تقی.

به سال 198 هـ در شهر سلمیّه، از نواحی مرکزی شام،1 به دنیا آمد.2 ادریس بن حسن داعی یمنی و مورخ اسماعیلی درباره احمد مستور می نویسد: احمد بن عبدالله از امامان دوره ستر3 بود که پس از پدرش به امامت اسماعیلیه رسید.4 پدرش عبدالله برای آنکه از سیاست تعقیب و آزار عباسیان در امان بماند، به بخش های مختلف ایران پناه برد و سرانجام در اهواز سکونت گزید و پس از آنجا به عراق و از عراق به سلمیّه گریخت. در سلمیّه به لباس یکی از هاشمیان و در زیّ یک بازرگان درآمد5 و به گفته داعی ادریس به کوفه، دیلم، سلمیه و عسکر آمد و شد داشت.6 عبدالله پیش از وفاتش در حدود 212 هـ ، پسر خود احمد را به جانشینی برگزید و احمد نیز به صورت مخفیانه در سلمیّه که مرکز نشر دعوت اسماعیلی بود، به تبلیغ پرداخت. مدتی که در سلمیّه به سر می برد، تحت فشار حکومت و خلفای عباسی بود، لذا این شهر را محل مناسبی برای تبلیغ خود ندید و آنجا را به قصد ری ترک کرد و سالیان متمادی در آنجا به دعوت مردم می پرداخت و بسیاری از ملوک و امرا را به خود جلب کرده و از امکانات ایشان برای تبلیغ بهره برداری می کرد، تا آنکه گستره دعوت خویش را به تمام نقاط مشرق زمین رسانید. وی پس از مدتی اقامت در ری، به سلمیّه بازگشت و از آنجا به مصیاف7 رفت و در نهایت به سال 265 هـ در همان جا درگذشت و در مقبره مشهور جبل مشهد واقع در هفت کیلومتری مصیاف به خاک سپرده شد.8 در تاریخ وفاتش اختلاف است.9

آثاری که از احمد بر جای مانده، از این قرارند: تأویل الذکاة الشواهد و البیان لمباحثة الاخوان اسرار النطقاء کتاب الکشف الانوار الفضیه فی معرفة الانفس الذکیة و کتاب الایضاح.10 مهم ترین اثری که به وی منسوب است، رسائل اخوان الصفاء و خلاّن الوفاء است که شامل 52 رساله فلسفی بوده و با همکاری گروهی از علمای اسماعیلیه، به ریاست احمد بن عبدالله در سال 209 هـ تدوین یافته است. گفته شده که این رساله ها را احمد تلخیص کرده و به صورت رساله مستقلی درآورده و آن را رسالة الجامعه نام نهاده است. پس از آن نیز رساله دیگری را که در بردارنده برخی از علوم روز بوده، تألیف کرده و آن را جامعة الجامعه نام گذاری کرده است.11

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الدعوة الاسماعیلیه 152.
[2] ــ معجم البلدان 2/240.
[3] ــ از نظر اسماعیلیان، پس از شهادت امام صادق(علیه السلام) نوه وی محمد یا فرزندش اسماعیل به امامت امت نایل شده است و با هجرت محمد بن اسماعیل از مدینه به سوی مشرق زمین و جدایی او از معتقدان و ارادتمندانش، دوران ستر امامت آغاز شده و با استقرار خلافت فاطمی به پایان رسیده است ر . ک: مجموعه مقالات اسماعیلیه 135.
[4] ــ عیون الاخبار 4/367.
[5] ــ تاریخ و عقاید اسماعیلیه 127.
[6] ــ عیون الاخبار 4/367 و 390 ـ 394.
[7] ــ مصیاف (مصیاب) قلعه ای مشهور از قلاع اسماعیلیان در شام نزدیک طرابلس معجم البلدان 5/144.
[8] ــ تاریخ الدعوة الاسماعیلیه 152 ـ 153.
[9] ــ اعلام الاسماعیلیه 109.
[10] ــ همان.
[11] ــ همان 136.*

دیگر منابع: الاعلام 1/155 دائرة المعارف بزرگ اسلامی 6/742 الذریعه 9/1129.

احمد ـ مصری (م 290 هـ )

ابوالعباس احمد بن محمد بن سلیمان مصری.

از سرگذشت او اطلاع چندانی نیست. الندیم بنا به نقلی تصریح کرده که وی اهل مصر بود و در علم شیمی تبحر داشت. آثاری که از او به دست ما رسیده، الافصاح و الایضاح فی البرانیات الجامع برانیات الملاغم المعجونات و التخمیر می باشد.1 وی در سال 290 هـ درگذشت.2