مدائنی و ادبیات را از محمد بن سلام جمحی آموخت.2 وی از پدرش و نیز ابونعیم، هوذة بن خلیفه، خلف بن هشام و علی بن جعد حدیث شنید.3 رجال نویسان اهل سنت او را مردی عالم، حافظ، ادیب، ثقه و متقن دانسته و از کتاب تاریخ او بسیار بهره برده اند. محدثانی چون عبدالله بن احمد بغوی، یحیی بن محمد بن صاعد، ابوبکر بن ابی داود و دیگران از او روایت نقل کرده اند.4 یاقوت حموی او را قَدَری مذهب دانسته و سال مرگ او را 297 هـ می آورد،5 ولی بیشتر منابع، مرگ نسائی را در سال 279 هـ در 94 سالگی آورده اند.6 تألیفات او عبارت اند از: التاریخ المتیمین الاعراب اخبار الشعراء البر و وصایا العلما عند الموت.7

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 1/128.
[2] ــ تاریخ بغداد 164.
[3] ــ سیر اعلام النبلاء 11/492.
[4] ــ تاریخ الاسلام 20/252.
[5] ــ معجم الادباء 3/37.
[6] ــ سیر اعلام النبلاء 11/492.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 286.*

دیگر منابع: ایضاح المکنون 1/43 فرهنگ بزرگان 35 المنتظم 12/328 تذکرة الحفاظ 2/596 الوافی بالوفیات 6/376 البدایة و النهایه 11/66 شذرات الذهب 2/174 الثقات 8/55 طبقات علماء الحدیث 2/295 معجم المؤلفین 1/227 النجوم الزاهره 3/83.

احمد ـ نوبختی (م قرن سوم هجری)

ابوعبدالله احمد بن عبدالله بن محمد بن صالح بن نوبخت نوبختی.

در باب النخله بغداد سکونت داشت و از حسن بن عرفه حدیث شنید.1 ابوعبدالله را از خاندان نوبختی که به تشیع شهرت داشتند، به شمار آورده اند.2 او نواده ابوسهل اول، منجم مشهور (م 180 هـ ) و از شاعران نویسنده بود،3 بنابراین می توان حیاتش را در قرن سوم دانست. ابوعبدالله اشعارش را به زبان عربی می سرود.4 دیوان شعر وی صد ورقه بوده است.5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 4/230.
[2] ــ اعیان الشیعه 3/150.
[3] ــ خاندان نوبختی 243.
[4] ــ لغت نامه دهخدا 1/1033.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 194.*

دیگر منابع: الذریعه 9/32.

احمد ـ نوری (م 295 هـ )

ابوحسین احمد بن محمد نوری بغوی بغدادی خراسانی.

نام وی را محمد هم آورده اند. او در اصل اهل خراسان و از ناحیه بغ یا بغشور، روستایی بین هرات و مرو رود1 می باشد که در بغداد متولد شد و در همان جا رشد یافت.2 مدتی را در کوفه زیست و سرانجام به بغداد بازگشت.3 همچنین برای کسب علم و حدیث سفری به شام داشت و در آنجا از احمد بن ابی الحواری مطالبی آموخت.4 از ملازمان سری سقطی بود5 و از او و کسانی مانند شبلی و ذوالنون مصری بهره گرفت.6 ابوحسین عارف و صوفی مسلک بود و از بزرگان و رهبران صوفیه به شمار می رفت.7 پیروان او را «فرقه نوریه» خوانده اند.8

کتاب مقامات القلوب اثر وی می باشد.9 او سرانجام در سال 295 هـ در مسجد شونیزیه بغداد درگذشت.10 وفات وی را در سال 286 هـ نیز آورده اند.11

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 1/467.
[2] ــ تاریخ بغداد 5/130.
[3] ــ تاریخ الاسلام 22/67.
[4] ــ همان.
[5] ــ طبقات الصوفیه 164.
[6] ــ فرهنگ زندگی نامه ها 1/306.
[7] ــ حلیة الاولیاء 1/249 و 254.
[8] ــ فرهنگ زندگی نامه ها 1/307.
[9] ــ کشف الظنون 2/1787.
[10] ــ تاریخ بغداد 5/136.
[11] ــ نفحات الانس 79.*

دیگر منابع: المنتظم 13/73 البدایة و النهایه 11/106 سیر اعلام النبلاء 14/70 اللباب فی تهذیب الانساب 3/330 النجوم الزاهره 3/164 الکامل فی التاریخ 8/13 الانساب 5/534 هدیة العارفین 1/55 معجم المؤلفین 2/166.

احمد ـ نیشابوری (حدود 175 ـ 234 هـ )

ابوعبدالله احمد بن حرب بن عبدالله بن سهل نیشابوری مروزی.

اهل نیشابور و به گفته برخی، از مردمان مرو بود.1 تاریخ و محل ولادت او به درستی روشن نیست. ذهبی گوید که نیشابوری به هنگام مرگ 58 سال داشت،2 در این صورت باید ولادت وی در حدود 175 هـ بوده باشد. وی در نیشابور اقامت داشت، ولی برای فراگیری دانش به بلاد مختلفی چون بصره، بغداد و کوفه مسافرت کرد و از شیوخ آنجا بهره برد.3 از استادان برجسته ای چون سفیان بن عیینه، ابواسامه، ابوداود طیالسی و مکی بن ابراهیم حدیث شنیده و روایت کرده است. وی در نیشابور حلقه تدریس داشت و شاگردان بسیاری را تربیت کرده است.4 افرادی مانند ابوالازهر، سهل بن عمار، احمد بن نصیر خفاف و عباس بن حمزه از شاگردان او بوده و از وی حدیث نقل کرده اند. مشهورترین شاگرد نیشابوری، محمد بن کرام رئیس فرقه