تاریخ الخلفاء 68 و 76 الفخری فی الآداب السلطانیه 202 و 203 تاریخ الطبری 7/650 الانساب 5/407 الکامل فی التاریخ 7/53 العقد الفرید 7/74 مرآة الجنان 2/86 البدایة و النهایه 10/314 نهایة الأرب 1/101 المختصر فی اخبار البشر 2/38 الوافی بالوفیات 8/388 معجم الادباء 6/5 تاریخ الاسلام 17/92 سیر اعلام النبلاء 11/118 النجوم الزاهره 2/280 شذرات الذهب 2/82.

اسحاق ـ نخعی (م 286 هـ )

ابویعقوب اسحاق بن محمد بن احمد بن ابان نخعی احمر کوفی.

اهل کوفه و از فرزندان حارث نخعی، برادر مالک اشتر بود.1 به اسحاق از آن جهت احمر می گفتند که مرض برص(پیسی) داشت و بدنش را رنگ می کرد.2 ابویعقوب رئیس فرقه اسحاقیه3 در مدائن بود و درباره حضرت علی و سایر امامان(علیهم السلام)مبالغه می کرد و از غلات به شمار می رفت. وی از افرادی چون عبیدالله بن محمد عیشی و ابراهیم بن بشار رمادی روایت کرده و راویانی مانند ابن مرزبان و ابوسهل قطان از وی روایت نقل کرده اند و محمد بن خلف وکیع و محمد بن داود بن جراح در باب الکوفه بغداد شاگرد او بوده اند.4 برخی عالمان شیعه و سنی نخعی را دروغگو، جاعل حدیث و دارای عقیده پلید دانسته اند.5 نجاشی هم روایات وی را مشکوک توصیف کرده و خود او را معدن تخلیط می داند، از آن رو که باکی ندارد از چه کسی، چه چیزی را نقل کند.6

آثار او عبارت اند از: اخبار السیّد مجالس هشام التخلیط7 و الصراط (در توحید).8 اسحاق در سال 286 هـ وفات یافت.9

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/198.
[2] ــ الوافی بالوفیات 8/422.
[3] ــ اسحاقیه فرقه ای از کیسانیه و یا نصیریه هستند که معتقد به حلول خدا در علی(علیه السلام)می باشند التعریفات جرجانی 38 دائرة المعارف تشیع 2/130.
[4] ــ لسان المیزان 1/370.
[5] ــ همان معجم رجال الحدیث 3/229.
[6] ــ رجال النجاشی 1/198 و 2/223.
[7] ــ همان 1/198.
[8] ــ الاعلام 1/295.
[9] ــ لسان المیزان 1/370.*

دیگر منابع: قاموس الرجال 1/781 اعیان الشیعه 3/277 معجم المؤلفین 2/237 الذریعه 19/373.

اسحاق ـ والبی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

اسحاق بن غالب والبی اسدی عربی صلیب کوفی.

از یاران امام صادق(علیه السلام) بود.1 از آن حضرت2 و نیز از عبدالله بن جابر3 روایت کرده است. صفوان بن یحیی،4 حسن بن محبوب، حسین بن مهران، علی بن ابی حمزه و ابراهیم بن عبدالحمید از وی روایت کرده اند.5 والبی فردی ثقه و مورد اعتماد رجالیون معرفی شده است. او شاعر نیز بوده است.6 کتاب الحدیث اثر وی می باشد.7

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 149.
[2] ــ رجال النجاشی 1 / 196.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 3 / 65.
[4] ــ رجال النجاشی 1/196.
[5] ــ تنقیح المقال 1 / 120 اعیان الشیعه 3 / 277.
[6] ــ رجال النجاشی 1/196 قاموس الرجال 1 / 498.
[7] ــ الذریعه 6 / 313.*

دیگر منابع: رجال ابن داود 53 مستدرکات علم رجال الحدیث 1/577 خلاصة الاقوال 11 منهج المقال 53 مجمع الرجال 1/196 جامع الرواة 1/87 لسان المیزان 1/368 الوجیزه 15.

اسحاق ـ وزدولی (م 259 هـ )

ابویعقوب اسحاق بن ابراهیم بن موسی وزدولی جرجانی عصّار.

از اهالی وزدول گرگان و ساکن همین شهر بود.1 پدرش بزرگ اهل رای در گرگان، و خود اسحاق از اهل حدیث و صاحب تألیفاتی بود.2 ابویعقوب برای کسب علم مسافرت هایی انجام داد.3 ذهبی وی را از محدثان بزرگ و موثق و از عالمان حنفی مذهب می شمارد. علم فقه را نزد پدرش آموخت4 و علم حدیث را از عبید الله بن موسی، مسلم بن ابراهیم و آدم بن ابی ایاس فرا گرفت. کسانی چون عبدالرحمان بن عبدالمؤمن جرجانی، ابراهیم بن موسی جرجانی و محمد بن جعفر بصری از او روایت نقل کرده اند.5

اسحاق در گرگان امام جماعت مسجد بنی اسد در محله محرز بوده است. مرگ او را در سال 259 هـ در زندان نیشابور نوشته، اما علت آن را متذکر نشده است.6 المسند اثر اوست.7

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 5/598.
[2] ــ الکامل فی ضعفاء الرجال 1/273.
[3] ــ تذکرة الحفاظ 2/562.
[4] ــ الجواهر المضیئه 1/136.
[5] ــ سیر اعلام النبلاء 12/507.
[6] ــ تاریخ جرجان 162.
[7] ــ الاکمال 6/388.*

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 19/76 طبقات الحفاظ 246 شذرات 2/140 طبقات علماء الحدیث 2/256 الاعلام 1/293 هدیة العارفین 1/198 معجم المؤلفین 2/229.