آن حضرت روایاتی نقل کرده است. همچنین از کسانی چون ابوبصیر و دیگران روایت کرده است.3 اسماعیل از خاندانی بزرگ، با شرافت و محدثی مورد اعتماد بوده4 و امام صادق(علیه السلام)به وی ابراز علاقه و محبت می نمود.5 از شاگردان و کسانی که از اسماعیل حدیث نقل کرده اند، می توان به محدثان بزرگی چون عبدالله بن مسکان و محمد بن ابی عمیر اشاره کرد.6 بسیاری اسماعیل را محدثی امامی مذهب،7 و برخی وی را فطحی مذهب دانسته اند.8 او دارای تألیفی به نام اصل بوده است.9

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/193 خلاصة الاقوال 200.
[2] ــ رجال الطوسی 148 رجال البرقی 28.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 3/160.
[4] ــ رجال النجاشی 1/193.
[5] ــ جامع الرواة 1/100 تنقیح المقال 1/140.
[6] ــ معجم رجال الحدیث 3/160.
[7] ــ رجال النجاشی 1/193 وفیات الاعیان 6/343.
[8] ــ معالم العلماء 10 الذریعه 2/142.
[9] ــ همان.*

دیگر منابع: قاموس الرجال 2/57 دائرة المعارف الشیعیة العامه 2/463 نقد الرجال 46 منهج المقال 58 مجمع الرجال 1/220.

اسماعیل ـ عریشی (زنده پیش از 290 هـ )

اسماعیل بن شعیب عریشی اسدی.

منسوب به عریش،1 شهری در اول مصر از ناحیه شام و ساحل دریای روم2 است. وی از راویان ثقه و مورد اعتماد بود3 و از امام رضا(علیه السلام)روایت می کرد.4 مذهب وی امامیه بوده، ولی احادیث کمی روایت کرده است و روایات او سالم می باشد.5 شیخ طوسی می گوید که وی از ائمه(علیهم السلام)روایت نکرده است.6 افرادی چون عبدالله بن جعفر حمیری از او روایت کرده اند.7 او عالم به طب نیز بوده و کتاب الطب از آثار علمی او می باشد.8 تاریخ وفات او به دست نیامد، ولی برخی گفته اند که تا پیش از سال 290 هـ حیات داشته است.9

پی نوشت ها

[1] ـ اعیان الشیعه 3/327.
[2] ــ معجم البلدان 4/113.
[3] ــ رجال الطوسی 452.
[4] ــ لسان المیزان 1/411.
[5] ــ الفهرست(طوسی) 11.
[6] ــ رجال الطوسی 452.
[7] ــ رجال النجاشی 1/119.
[8] ــ همان.
[9] ــ معجم المؤلفین 2/272.*

دیگر منابع: رجال ابن داود 2/56 معالم العلماء 56 جامع الرواة 1/97 خلاصة الاقوال 9 دائرة المعارف الشیعیة العامه 3/452.

اسماعیل ـ عطّار (م 232 هـ )

ابواسحاق اسماعیل بن عیسی عطار بغدادی.

اهل بغداد و مورخ بود1 و از افرادی چون اسماعیل بن زکریا خلقانی، مسیب بن شریک و خلف بن خلیفه حدیث شنید و کتاب المبتدأ و الفتوح ابی حذیفه اسحاق بن بشر بخاری را روایت کرده است. کسانی چون حسن بن علویه قطان، اسماعیل بن فضل بلخی و احمد بن علی بن جابر بربهاری از وی روایت کرده اند.2 رجالیون اهل سنت وی را توثیق کرده اند.3 برخی بر این باورند که چون نام وی در تاریخ بغداد آمده و به مذهب او اشاره نشده است، می توان او را عامی مذهب دانست.4 عطّار در سال 232 هـ درگذشت.5

تألیفات ابواسحاق عبارت اند از: المبعث و المغازی6 المبتدأ حفر زمزم الرده الجمل الصفین الالویه (الولایه) الفتن و الفتوح.7

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 122.
[2] ــ تاریخ بغداد 6/262.
[3] ــ تاریخ الاسلام 16/96.
[4] ــ قاموس الرجال 2/97.
[5] ــ تاریخ بغداد، 6/262.
[6] ــ هدیة العارفین 1/207.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 122.*

دیگر منابع: المنتظم 11/183 میزان الاعتدال 1/254 معجم الادباء 7/24 تنقیح المقال 1/141 لغت نامه دهخدا 2/2131 مستدرکات علم رجال الحدیث 1/658 معجم المؤلفین 2/285.

اسماعیل ـ علوی (زنده در 210 هـ )

اسماعیل بن موسی بن جعفر(علیهم السلام).

از فرزندان امام کاظم(علیه السلام) است که در مصر مسکن یافت و در آنجا به نقل حدیث پرداخت.1 پسرش موسی از وی روایت کرده است2 و او از پدر بزرگوارش و نیز از امام رضا(علیه السلام) روایت دارد. رجال شناسان شیعه اسماعیل را فردی ثقه دانسته اند. وی از سوی امام کاظم(علیه السلام)متولی امور موقوفات شد3 و از طرف امام جواد(علیه السلام)مأمور شد تا بر جنازه صفوان بن یحیی (م 210 هـ ) نماز گزارد.4

کتاب های وی عبارت اند از: الطهارة الصلاة الزکاة الصوم الحجّ الجنائز الطلاق النکاح الحدود الدعاء السنن و الاداب و الرویا.5 تمامی کتب ذکر شده، در ضمن یک کتاب با عنوان جعفریات یا اشعثیات و یا علویات می باشد که آن را محمد بن محمد بن اشعث