اصرم ـ همدانی (زنده در 202 هـ )

ابوهشام اصرم بن حوشب بن هشام بجلی کندی همدانی خراسانی.

از شاگردان و راویان امام صادق(علیه السلام)1 و اهل همدان بود که از زیاد بن سعد، قرة بن خالد و مالک بن انس روایت کرده و محمد بن حمید، احمد بن محمد تبعی و ابومسعود احمد بن فرات از وی روایت کرده اند.2 او محدث، فقیه3 و قاضی همدان بود.4 وی عامی مذهب است،5 ولی اهل سنت او را ضعیف، دروغگو و جاعل حدیث به حساب آورده اند.6 برخی نیز او را مرجئی دانسته اند،7 اما رجال شناسان شیعه او را ثقه می دانند.8 خطیب بغدادی نوشته که زمانی اصرم از همدان به بغداد رفت و در آنجا به نقل حدیث پرداخت، سپس به همدان بازگشت و در همان جا درگذشت.9 تاریخ وفات وی مشخص نیست، ولی یکی از شاگردان وی به نام سعدی در سال 202 هـ در همدان از او حدیث نوشته است.10 کتاب الحدیث و نسخة الصادق آثار اوست.11

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/267.
[2] ــ تاریخ بغداد 7/30 ـ 31.
[3] ــ الطبقات الکبری 7/382.
[4] ــ میزان الاعتدال 1/272.
[5] ــ رجال النجاشی 1/267.
[6] ــ میزان الاعتدال 1/272.
[7] ــ تاریخ بغداد 7/31.
[8] ــ رجال النجاشی 1/267.
[9] ــ تاریخ بغداد 7/32.
[10] ــ لسان المیزان 1/461.
[11] ــ الذریعه 6/314 و 24/151.*

دیگر منابع: الفهرست (طوسی) 38 التاریخ الصغیر 2/264 المجروحین 1/181 الکامل فی ضعفاء الرجال 1/403 تاریخ الاسلام 14/68 خلاصة الاقوال 207 تنقیح المقال 1/151 نقد الرجال 49 منهج المقال 62 معجم رجال الحدیث 3/225 الکنی و الاسماء 2/153 الجرح و التعدیل 2/336 تاریخ جرجان 184 لسان المیزان 1/461.

اصطفن بن باسیل (م قرن سوم هجری)

اصطفن بن باسیل.

از زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. به روزگار متوکل عباسی (خلافت 232 ـ 247 هـ ) می زیست و از مترجمان بنام دستگاه او بود و کتاب های بسیاری را از یونانی به عربی ترجمه کرده است.1 اصطفن با حنین بن اسحاق، طبیب و مترجم مشهور (م 260هـ ) نیز هم عصر بود. ابن ابی اصیبعه می نویسد: ترجمه های وی به ترجمه حنین نزدیک بود، جز آنکه عبارت حنین فصاحت بیشتری داشته و جذاب و دلنشین تر بود.2 آثار ترجمه شده اصطفن از این قرارند: الادویة المفرده تصنیف دیسقوریدس3 الادویة المستعمله تصنیف اوریباسیوس4 حرکات الصدر و الریه تصنیف جالینوس (3 مقاله) علل النفس تصنیف جالینوس (2 مقاله) حرکة العضل تصنیف جالینوس (2 مقاله) الهاجة الی النفس تصنیف جالینوس (1 مقاله) الامتلاء تصنیف جالینوس (1 مقاله) المرة السوداء تصنیف جالینوس (1 مقاله) عدد المقاییس تصنیف جالینوس و الفصد تصنیف جالینوس (1 مقاله).5

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الانباء 394.
[2] ــ همان 281 و 493.
[3] ــ همان 493.
[4] ــ تاریخ الحکماء 74.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 349 ـ 350.*

افلح ـ اباضی (م 240 هـ )

افلح بن عبدالوهاب بن عبدالرحمان بن رستم اباضی، ملقب به ابن رستم.

وی سومین پیشوای رستمیان از فرقه خوارج اباضیه در تاهرت الجزایر بود که بعد از وفات پدرش در سال 190 هـ با او بیعت کردند. ابن رستم فردی فقیه، زیرک و دوراندیش به حساب می آمد. در زمان او آن چنان عمران و آبادی در قلمرو او انجام شد که هیچ کدام از پیشینیان وی چنین نکردند. او از نظر قدرت جسمانی، بسیار توانمند توصیف شده است.1 شهر عباسیه را که از بناهای ابوالعباس محمد بن اغلب در افریقا به حساب می آمد، را به آتش کشید و جریان را به خلیفه اموی که در اندلس بود، نوشت. خلیفه اموی به پاس چنین عملی، مبلغ یکصد هزار دینار پاداش برای او فرستاد.2 او در سال 240 هـ درگذشت. تعدادی کتاب و رساله در زمینه نصایح، مواعظ و حکم از وی بر جای مانده است.3

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 2/5.
[2] ــ دائرة المعارف بستانی 4/71.
[3] ــ الاعلام 2/5.*

دیگر منابع: معجم المؤلفین 2/308 لغت نامه دهخدا 2/265 دائرة المعارف بزرگ اسلامی 2/318 دولة الموحدین 19 معجم البلدان 2/8 ـ 9.

الیاس ـ بجلی (در عصر امام رضا(علیه السلام))

الیاس بن عمرو بن الیاس بجلی کوفی صیرفی خزاز.

او شیعه دوازده امامی1 و از اصحاب امام صادق2 و امام رضا(علیهما السلام)