كه براى مكلّف متصوّر است، يعنى قطع، ظنّ و شك پى ريزى كرد و حالات و فروض متعدّد هر يك از حالتهاى سه‌گانه را استقصا نمود. اين نوآورى بر مباحث وى در تعارض ادلّه نيز تأثير گذاشت و ابداع دو اصطلاح «حكومت» و «ورود» را به دنبال داشت.

انسجام فكرى و آراى اصولى شيخ انصارى در نوشته‌هاى فقهى وى به خوبى تجلى يافت. وى در اوج صعود بر بلنداى مباحث فقهى، هرگز فراموش نمى كرد كه صاحب مكتب تكامل يافته، اصولى است و بحث فقهى بدون توجّه به علم اصول ممكن نيست. «كتاب المكاسب» وى به لحاظ دقّت، ژرفايى و در برداشتن مباحث نو و متنوع در ميان كتابهاى فقه استدلالىِ پيش و پس از خود بى نظير و يگانه كتاب فقهى است كه هم در سطوح بالا و هم در دروس خارج حوزه‌هاى علمى، محور تدريس و تحقيق است.

مطالعه آثار فقهى شيخ انصارى نشان مى‌دهد كه وى تا چه اندازه به اقوال فقيهان و متون فقهى پيش از خود احاطه دارد و تا چه ميزان در بيان فروض و وجوه هر مسئله فقهى چيره دست است.

شيخ انصارى نه از ميراث فقهى شيعه پا فراتر نهاد و نه بى دليل جمود ورزيد. وى ميان فهم دقيق و ژرف ميراث فقهى و نوآورى علمى جمع كرد و با فروتنى، نوآوريهاى خويش را در لابه‌لاى استناد به گفته‌هاى فقيهان سلف پنهان ساخت.

مكتب فقهى شيخ انصارى به اهتمام وافر به فقه معاملات، مشهور و متمايز است. وى فقه معاملات را جانى تازه بخشيد و زمينه ورود آن را به مجامع علمى فراهم كرد. همچنين، زمينه پاسخگويى به نيازهاى عصر حاضر، يعنى عصر مبارزه با استعمارنو و نيز ورود فقه شيعه به عرصه سياست و مباحث فقه سياسى را تا حدودى فراهم نمود كه در سيره شاگردان و شاگردانِ شاگردانش، مانند ميرزا حسن شيرازى (م 1313 هـ . ق)، آخوند محمدكاظم خراسانى (م 1329 هـ . ق)، ميرزا محمدتقى شيرازى (م 1338 هـ . ق)، ميرزا محمدحسين نائينى (م 1355 هـ . ق)، امام خمينى (م 1409 هـ . ق) و شهيد سيد محمدباقر صدر (م 1400 هـ . ق) تجلى يافت. شيخ انصارى همچنين، شرايط و وسائل لازم