قوانين الهى، و عمل و اجرا نيز مستلزم تشكيل حكومت اسلامى است. تولّى و زمامدارى اين حكومت در زمان غيبت نيز تنها براى فقيه جامع الشرايط و توانا در اداره جامعه ثابت است؛ از اين‌رو، بر فقيهان لازم است در صورت امكان زمينه برپايى اين حكومت و شرايط تشكيل آن را فراهم نمايند.(16)

حضرت امام در باب حكومت اسلامى تنها به نظريه‌پردازى بسنده نكرد، بلكه براى تحقّق آن با طاغوت زمان به مبارزه برخاست و از زندان و تبعيد و شهادت در راه خدا نهراسيد. خداوند متعال نيز چون اخلاص و صداقت او را ديد با امداد و نصرت خويش يارى‌اش كرد و سخن حقّش را در قلب ملّت مسلمان ايران جاى داد. امام با امداد الهى و يارى مؤمنان، نظام مقدّس جمهورى اسلامى را برپا كرد و با اين كار، از يك سو، راه را براى گسترش حوزه معارف الهى و اخلاق اسلامى و احكام در همه عرصه‌هاى زندگى فردى و اجتماعى انسانها و اجراى احكام شريعت هموار ساخت و از سوى ديگر، فقه شيعه را در برابر آزمونى بزرگ قرار داد و راههاى نرفته بسيارى را فراروى فقيهان و فقه پژوهان گشود.

بى‌گمان، با لطف الهى و عنايت ويژه حضرت بقيّة اللّه الأعظم عجّل اللّه فرجه الشّريف، فقه شيعه همانند گذشته، از اين آزمون نيز سربلند بيرون خواهد آمد و فقيهان و فقه پژوهان راههاى نرفته را خواهند پيمود و در پرتو اجتهاد پويا و فقه جواهرى و در نظر گرفتن دو عنصر مهم زمان و مكان در استنباط و با استفاده از درياى بى پايان منابع فقه، به نيازهاى فقهى جامعه در تمامى عرصه‌ها پاسخ درخور خواهند داد.

5 . متون فقهى

فقيهان شيعه با نگارش و ثبت مباحث و مسائل فقهى، ميراثى گرانقدر از خود برجاى گذاشته و به آيندگان منتقل كرده‌اند. هريك از اين متون، بسان ستونى محكم، بناى رفيع فقه را در طول تاريخ فقه شيعه برافراشته و استوار نگه داشته است. آشنايى با متون فقهى، مستلزم دانستن چگونگى تقسيم، ترتيب و شيوه ارائه مباحث فقهى در آنها است كه در ذيل به اختصار اشاره مى‌كنيم.

• (16)ر. ك: ولايت فقيه؛ ولايت فقاهت و عدالت، آية اللّه جوادى آملى، ص 277 ـ 287، مركز نشر اسراء، چاپ اوّل، قم 1378.